Nhật Bản đón đầu khả năng ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng bằng thông điệp “đừng ký kết gì với Trung Quốc”, theo Reuters.
Nhật Bản, đồng minh gần gũi nhất của Mỹ tại châu Á, đã cố gắng gửi thông điệp đến ứng cử viên tổng thống Donald Trump: đừng tìm cách đạt bất kỳ thỏa thuận nào với Trung Quốc vốn có thể làm đảo ngược nhiều năm nỗ lực kiềm chế Bắc Kinh và đe dọa đến nền hòa bình mong manh của khu vực.
Sau chiến thắng ở các cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa tại Iowa và New Hampshire, ông Trump (77 tuổi) trở thành ứng cử viên sáng giá cho cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11, theo một số kết quả thăm dò ý kiến.
Trong hoàn cảnh ấy, Tokyo đã gia tăng nỗ lực kết nối với những người thân cận ông Trump từ vài tuần qua.
Theo thông tin mới được tiết lộ trong cuộc phỏng vấn với sáu quan chức Nhật Bản, những nỗ lực này diễn ra trong bối cảnh Thủ tướng Fumio Kishida chuẩn bị cho chuyến thăm Mỹ vào tháng 4 theo lời mời của Tổng thống Joe Biden.
Theo ba vị quan chức trong số này, Nhật Bản đã cử một nhân vật cấp cao của đảng cầm quyền đến tìm gặp ông Trump.
Các nhà ngoại giao Nhật Bản cũng đã tiếp xúc với những nhóm nghiên cứu và cựu quan chức Mỹ có quan hệ với ông Trump, ba người này cho biết thêm.
Theo sáu quan chức giấu tên nói trên, nỗi lo hàng đầu của Nhật Bản là việc ông Donald Trump tìm kiếm một thỏa thuận thương mại hoặc an ninh giữa Mỹ và Trung Quốc sau khi tái đắc cử.
Điều này có thể làm suy giảm những nỗ lực đối phó với Trung Quốc gần đây của Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7).
Tuy đã đạt được một thỏa thuận thương mại vào năm 2019 với Bắc Kinh, ông Trump hiện chưa đề cập đến bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào với Trung Quốc trong chiến dịch tranh cử năm 2024.
Các quan chức Nhật Bản nói rằng họ không biết các kế hoạch của ông Trump nhưng lo ngại của họ đến từ những phát biểu và hành động của ông Trump trong nhiệm kỳ trước (2017-2021), khi ông Trump từ chối một số đề nghị hợp tác đa phương, trong khi vẫn duy trì quan hệ với các nhà lãnh đạo độc tài, như với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Ông cũng thất bại trong việc đạt được một thỏa thuận hạt nhân với lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong-un.
Hai quan chức Bộ Ngoại giao Nhật Bản bày tỏ lo ngại việc ông Trump có thể hạn chế sự hỗ trợ của Mỹ cho Đài Loan để đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc.
Họ nhận định rằng một động thái như vậy có thể khuyến khích Bắc Kinh hành động, trong bối cảnh Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với Đài Loan và chưa hề loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để chiếm hòn đảo này.
Một trợ lý của ông Trump nói với Reuters rằng chưa có cuộc họp nào diễn ra gần đây giữa ông Trump và các quan chức Nhật Bản.
Phía ông Trump cũng đã từ chối bình luận thêm.
Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News hồi tháng 7/2023, khi được hỏi liệu Hoa Kỳ có nên giúp bảo vệ Đài Loan không nếu điều đó đồng nghĩa với việc gây chiến với Trung Quốc, ông Trump trả lời:
“Tôi sẽ ở trong một vị trí đàm phán vô cùng tồi tệ nếu trả lời câu hỏi đó. Nhưng nên nhớ rằng Đài Loan đang lo toàn bộ ngành công nghiệp chip cho chúng ta. Chúng ta từng tự sản xuất chip. Giờ thì chip được sản xuất tại Đài Loan.”
Theo sáu vị quan chức Nhật Bản, Tokyo cũng lo ngại việc ông Trump có thể giáng tiếp đòn vào Nhật Bản bằng cách tái áp đặt các biện pháp bảo hộ thương mại, như thuế thép. Thêm vào đó là khả năng yêu cầu Nhật Bản tăng chi trả cho quân Mỹ đồn trú tại Nhật.
Nỗ lực của Nhật Bản là một bước đi đón đầu nhằm tìm hiểu xem có khả năng những vấn đề này lại tái xuất hiện hay không cũng như nhằm thể hiện lập trường của Tokyo, hai trong số các quan chức cho biết.
Ông Trump nói trong tuần này rằng nếu tái đắc cử, ông sẽ ngăn chặn thương vụ 14,9 tỷ USD Nippon Steel của Nhật Bản mua lại tập đoàn Mỹ US Steel.
Trong một thông cáo, Bộ Ngoại giao Nhật Bản nói rằng họ đang “theo dõi sát cuộc bầu cử tổng thống Mỹ “, đồng thời nhấn mạnh cam kết mang tính lưỡng đảng tại Mỹ về mối liên minh Mỹ-Nhật Bản.
Ado Machida, một doanh nhân tại Tokyo từng phục vụ trong nhóm chuyển giao của ông Trump sau chiến thắng năm 2016, nói rằng các quan chức Nhật Bản đang rất háo hức kết nối với sếp cũ của ông.
“Nếu ông ấy [Trump] định ký kết thỏa thuận với Trung Quốc, Nhật Bản cần chủ động đón đầu và tìm hiểu vai trò của mình để phục vụ cho lợi ích của Nhật Bản tại cả Mỹ và Trung Quốc,” ông Machida nhận định.
Cả Bộ Ngoại giao Trung Quốc và Đài Loan đều tuyên bố sẽ hợp tác chặt chẽ với Mỹ dù kết quả cuộc bầu cử thế nào.
Cố Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp ông Trump sau chiến thắng của ông tại cuộc bầu cử Mỹ năm 2016.
Hai người đã tiến tới một mối quan hệ thân thiết, được hình thành qua thời gian trên sân golf, giúp giải quyết được nhiều vấn đề gây tranh cãi.
Nỗ lực tiếp cận
Ông Taro Aso, một lãnh đạo quan trọng của Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản (LDP) và từng giữ chức Phó Thủ tướng trong thời gian nhiệm kỳ của ông Trump, đã tới Mỹ hồi tháng trước để tìm cách gặp ông Trump nhưng đã không gặp được, theo lời ba trong số sáu quan chức nói trên.
Văn phòng ông Aso từ chối bình luận.
Theo lời hai quan chức, Đại sứ Nhật Bản tại Hoa Kỳ, ông Shigeo Yamada, được bổ nhiệm vào cuối năm ngoái với chỉ thị cụ thể rằng cần kết nối với ban tranh cử của ông Trump.
Thay mặt cho ông Yamada, Đại sứ quán Nhật Bản tại Washington đã từ chối bình luận về những vấn đề liên quan đến bầu cử Mỹ.
Điều phức tạp cho Tokyo là nhiều cựu thành viên nội các của Trump, những người quan tâm đến Nhật Bản như Mike Pence, Jim Mattis và Mike Pompeo, không còn được coi là có mối quan hệ gần gũi với vị cựu tổng thống nữa, theo nhận định của cựu quan chức Mỹ Michael Green, người hiện là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Hoa Kỳ tại Đại học Sydney.
Thượng nghị sĩ Bill Hagerty, đại sứ Mỹ tại Nhật Bản dưới thời ông Trump và được đánh giá có thể đóng vai trò quan trọng trong chính quyền sắp tới của ông Trump, đã gặp gỡ nhiều quan chức Nhật Bản trong chuyến thăm Tokyo trong giai đoạn giao thời giữa năm cũ và năm mới.
Trong những hình ảnh đăng tải trên trang mạng xã hội của Đại sứ quán Nhật Bản tại Mỹ, người ta thấy ông Hagerty ngồi cùng ông Aso và ông Yamada khi tham gia một sự kiện được đại sứ quán tổ chức.
Ông Hagerty nói với Reuters rằng những người đối thoại bên phía Nhật Bản “hiểu Trump và biết rằng ông ấy nghiêm túc” với các vấn đề trong khu vực, và nói thêm rằng các mối lo ngại chính của Nhật Bản – là sự hung hăng của Trung Quốc và Triều Tiên – trông giống như hồi năm 2016.
Robert O’Brien, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Trump, cũng có quan hệ với các quan chức Nhật Bản, hai trong số các nguồn tin cho biết.
Ông O’Brien, người có công ty American Global Strategies là nơi mà cựu cố vấn an ninh quốc gia của Nhật Bản là ông Shigeru Kitamura làm việc, không phản hồi đề nghị bình luận.
Hàng loạt rủi ro
Tokyo đặc biệt lo ngại việc trở lại của ông Trump có thể gây ra những biến động với Trung Quốc.
Khi tiếp xúc với những người được Nhật Bản đánh giá là gần gũi với ông Trump, phía Nhật Bản đã nhấn mạnh những lợi ích của một chính sách tiếp cận đa phương với Trung Quốc, chẳng hạn thỏa thuận G7 hồi năm ngoái nhằm chống lại sự ép buộc về kinh tế và giảm rủi ro đối với các chuỗi cung ứng trọng yếu, theo lời hai quan chức Nhật Bản.
Trong khi ông Biden đã nhiều lần nói rằng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ Đài Loan trong tình huống Trung Quốc xâm lược, dù Nhà Trắng sau đó đã rút lại phát biểu của ông Biden, ông Trump lại không nêu rõ lập trường của mình.
“Chúng ta không muốn có những hiểu lầm nguy hiểm,” ông Tsuneo Watanabe, nghiên cứu viên cấp cao của tổ chức nghiên cứu chính sách Sasakawa Peace Foundation tại Tokyo, đánh giá.
Ông Watanabe nói rằng mình biết những nỗ lực của Nhật Bản nhằm tiếp xúc ông Trump.
Trong lời tựa cho ấn bản mới của cuốn hồi ký phát hành trong tuần này, cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton viết rằng việc Trump tái đắc cử có thể sẽ khuyến khích Trung Quốc phong tỏa Đài Loan.
Một thách thức khác cho Nhật Bản là việc xác định người có khả năng điều đình với ông Trump nếu ông ấy trở lại nắm quyền.
Nhiều quan chức và nhà phân tích cho rằng Thủ tướng Kishida, người đã bị mất điểm rất nhiều sau một số vụ bê bối trong đảng, có thể sẽ không còn giữ chức vụ khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra vào ngày 5/11.
LDP sẽ phải tổ chức một cuộc bầu lãnh đạo vào cuối tháng Chín.
“Rõ ràng ông Trump là một nhân tố” ảnh hưởng tới việc lựa chọn lãnh đạo của LDP, ông Watanabe nói, và bổ sung rằng đảng này sẽ chọn một ứng cử viên nói tiếng Anh, biết chơi golf và làm thân với ông Trump.
“Không nên là một người chơi golf giỏi, mà là một người chơi golf đủ tốt để không đánh bại ông Trump,” ông nói.
