Nhật Bản bất ngờ rơi vào suy thoái vào cuối năm ngoái, mất danh hiệu nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vào tay Đức, theo Reuters.
Một số nhà phân tích đang cảnh báo về một đợt suy thoái nữa trong quý này do nhu cầu yếu ở Trung Quốc, tiêu dùng ảm đạm và sản xuất trì trệ tại một đơn vị của Toyota Motor Corp, tất cả đều cho thấy một con đường phục hồi kinh tế đầy thách thức.
Yoshiki Shinke, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life, bình luận: “Điều đáng ngạc nhiên là sự trì trệ trong tiêu dùng và chi phí vốn – vốn là hai trụ cột chính của nhu cầu nội địa”.
“Nền kinh tế sẽ tiếp tục thiếu đà trong thời gian tới do thiếu các động lực tăng trưởng chính.”
Dữ liệu của chính phủ hôm thứ Năm cho thấy tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nhật Bản giảm 0,4% trong quý bốn (từ tháng 10 – 12) so với cùng kỳ năm ngoái, sau khi đã giảm 3,3% trong quý trước. Con số này gây bất ngờ, bởi các dự báo trước đó cho rằng tăng trưởng sẽ đạt 1,4%.
Hai quý suy thoái liên tiếp thường được coi là phù hợp với định nghĩa của suy thoái kỹ thuật.
Trong khi nhiều nhà phân tích vẫn kỳ vọng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) sẽ loại bỏ dần gói kích thích kinh tế khổng lồ trong năm nay, thì dữ liệu yếu kém có thể khiến giới quan sát nghi ngờ về dự báo của BOJ rằng việc tăng lương sẽ củng cố tiêu dùng và giữ lạm phát ở mức 2% như mục tiêu đề ra.
Stephan Angrick, nhà kinh tế cấp cao tại Moody’s Analytics, đánh giá: “Hai quý sụt giảm GDP liên tiếp và ba quý sụt giảm nhu cầu nội địa liên tiếp là tin xấu, ngay cả khi việc điều chỉnh dữ liệu có thể thay đổi con số cuối cùng ở mức nhỏ”.
“Điều này khiến ngân hàng trung ương khó có thể biện minh cho một lần tăng lãi suất chứ chưa nói đến một loạt đợt tăng lãi suất.”
Bộ trưởng Kinh tế Yoshitaka Shindo nhấn mạnh sự cần thiết phải đạt được mức tăng trưởng tiền lương vững chắc để củng cố tiêu dùng, điều mà ông mô tả là “thiếu đà” do giá cả leo thang.
Sau khi dữ liệu được công bố, đồng yen ổn định ở mức 150,22 yen/USD, gần với mức thấp nhất trong ba tháng, ghi nhận vào đầu tuần.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản cũng giảm sau khi số liệu được công bố do một số nhà giao dịch chùng tay trước dự đoán BOJ sẽ thay đổi chính sách sớm. Lợi suất trái phiếu chuẩn kỳ hạn 10 năm giảm 4 điểm cơ bản xuống 0,715%. Chỉ số chứng khoán Nikkei (.N225) tăng lên mức cao nhất trong 34 năm khi dữ liệu này củng cố thêm những trấn an gần đây của BOJ rằng chi phí vay sẽ vẫn ở mức thấp ngay cả sau khi chấm dứt lãi suất âm.
Nhu cầu nội địa yếu khiến Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) khó có thể xoay trục thắt chặt chính sách tiền tệ,” bà Naomi Muguruma, chiến lược gia trưởng mảng trái phiếu tại Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities, đánh giá. “Rào cản để chấm dứt lãi suất âm vào tháng Ba đã tăng thêm.”
Tiêu dùng, chi tiêu tài sản cố định đều yếu
Tiêu dùng cá nhân, vốn chiếm hơn một nửa hoạt động kinh tế, giảm 0,2%, so với dự báo thị trường là tăng 0,1%, do chi phí sinh hoạt tăng và thời tiết ấm áp khiến các hộ gia đình không đi ăn ngoài và mua quần áo mùa đông.
Chi tiêu tài sản cố định, một động lực tăng trưởng quan trọng khác của khu vực tư nhân, giảm 0,1% so với dự báo tăng 0,3%, do hạn chế về nguồn cung làm trì hoãn các dự án xây dựng.
Cả tiêu dùng và chi tiêu tài sản cố định đều giảm trong quý thứ ba liên tiếp. Một cuộc khảo sát hàng quý cho thấy các công ty lớn dự kiến sẽ tăng chi tiêu tài sản cố định lên 13,5% trong năm, kết thúc vào tháng Ba. Tuy nhiên, các nhà phân tích chỉ ra sự chậm trễ trong đầu tư thực tế do chi phí nguyên liệu thô tăng cao và tình trạng thiếu lao động.
Dữ liệu đơn đặt hàng máy móc gần đây nhất, được coi là chỉ số hàng đầu về chi tiêu tài sản cố định, cho thấy sự sụt giảm trong tháng 11 và gây nghi ngờ về quan điểm của BOJ rằng đầu tư mạnh mẽ sẽ củng cố nền kinh tế.
Nhu cầu bên ngoài, hay kim ngạch xuất khẩu trừ nhập khẩu, đóng góp 0,2 điểm phần trăm vào GDP khi xuất khẩu tăng 2,6% so với quý trước.
BOJ đã âm thầm chuẩn bị để chấm dứt lãi suất âm vào tháng Tư và cải tổ các phần khác của chính sách tiền tệ siêu nới lỏng của mình, nhưng có khả năng sẽ chậm chạp trong việc thắt chặt các chính sách tiếp theo do những rủi ro tiềm ẩn còn tồn tại, theo các nguồn tin của Reuters.
Chính sách nới lỏng sắp được dỡ bỏ trong bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tạm dừng tăng lãi suất sau một loạt đợt nâng mạnh và dự kiến giảm chi phí vay trong năm nay. Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã nâng cao dự báo tăng trưởng toàn cầu vào tháng Giêng nhờ triển vọng tích cực hơn của Mỹ và Trung Quốc, song cũng cảnh báo về các rủi ro như căng thẳng địa chính trị ở Trung Đông.
Trong khi các quan chức BOJ chưa đưa ra manh mối về thời điểm chính xác họ có thể chấm dứt lãi suất âm, nhiều nhà đầu tư trên thị trường kỳ vọng việc này sẽ xảy ra vào tháng Ba hoặc tháng Tư. Một cuộc thăm dò của Reuters được thực hiện vào tháng Giêng cho thấy tháng Tư là lựa chọn hàng đầu của các nhà kinh tế để bãi bỏ chính sách lãi suất âm.
Một số nhà phân tích cho rằng thị trường lao động thắt chặt của Nhật Bản và kế hoạch chi tiêu doanh nghiệp mạnh mẽ đang tạo cơ hội cho Nhật Bản sớm thoát khỏi chính sách tiền tệ siêu nới lỏng.
“(BOJ) liên tục khẳng định rằng tiêu dùng cá nhân ‘vẫn tăng trưởng ở mức vừa phải’ và chúng tôi không chắc rằng BOJ có thể tiếp tục duy trì giọng điệu lạc quan trong cuộc họp sắp tới vào tháng Ba,” Marcel Thieliant, người đứng đầu khu vực châu Á-Thái Bình Dương tại Capital Economics, bình luận, đồng thời khẳng định dự đoán của ông rằng ngân hàng này sẽ chấm dứt chính sách lãi suất âm vào tháng Tư.
