- Thái Ngọc – 6 tháng 3, 2024
Thật thô lỗ và thậm chí thô bỉ khi dùng lý do tuổi tác để chỉ trích người già cùng sự lẩm cẩm không thể tránh khỏi của họ, nhưng trong chính trị, tuổi tác là vấn đề rất quan trọng.
Tuổi tác trong chính trị đang trở thành vấn đề rất lớn với nước Mỹ nói chung và chính trị Mỹ nói riêng, khi mà mùa bầu cử năm nay, lại chứng kiến màn vật nhau giữa hai cụ ông đều quá tuổi “thất thập cổ lai hy” Donald Trump và Joe Biden.
Joe Biden hơn Donald Trump chưa đầy bốn tuổi. Các cuộc thăm dò cho thấy cử tri ngày càng lo lắng việc liệu Tổng thống Joe Biden 81 tuổi có thể đảm nhiệm thêm bốn năm ở Tòa Bạch Ốc so với người tiền nhiệm 77 tuổi hay không. Dĩ nhiên dân Mỹ không ác cảm với người già nói chung. Mối lo ngại ở đây là, việc thường xuyên nhớ trước quên sau của những người già ngồi ghế điều hành quốc gia như Joe Biden và Donald Trump, thì chính trị đối nội lẫn đối ngoại chịu những ảnh hưởng tiêu cực ở mức độ như thế nào…
Sau gần bốn năm lãnh đạo đất nước, Joe Biden đã làm tốt vai trò tổng thống. Tuy nhiên, ngày càng Biden càng có nhiều biểu hiện mất trí nhớ. Và dù lấy việc mất trí nhớ của Biden để nhạo báng và dè bỉu nhưng cá nhân Donald Trump cũng không ít lần cho thấy trí nhớ của ông cũng bị bào mòn theo thời gian. Trong một chiến dịch quảng cáo chính trị mới đây, Trump đã nhầm lẫn Nikki Haley với cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi.
Theo TIME, một cuộc khảo sát gần đây của Gallup chỉ ra rằng chưa đến 1/3 người Mỹ sẵn sàng bỏ phiếu cho một ứng cử viên đủ tiêu chuẩn của đảng họ nếu vị này trên 80 tuổi. Một cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos cho thấy 3/4 người Mỹ, trong đó có hơn một nửa đảng viên Dân chủ, cho rằng Biden đã quá già. Và cuộc thăm dò NBC vào Tháng Giêng 2024 cũng cho ra kết quả tương tự.
Một bản tóm tắt sức khỏe do bác sĩ của Biden công bố đầu năm 2023 mô tả ông là người “khỏe mạnh”, “hoàn toàn đủ tư cách làm tổng thống”. Với Trump, người thường xuyên dùng McDonalds và Coca-Cola, có kết quả xét nghiệm công bố vào Tháng Mười Một 2023 cho thấy sức khỏe “bình thường, “đã giảm cân” và “các bài kiểm tra nhận thức cho ra kết quả rất đặc biệt”.
Trump và Biden là hai trong số ba người lớn tuổi nhất từng giữ chức tổng thống. Trong 140 năm, William Henry Harrison đã giữ kỷ lục là người lớn tuổi nhất được bầu làm tổng thống, cho đến khi xuất hiện Ronald Reagan. Harrison ở tuổi 68 khi nhậm chức vào năm 1841, và Reagan ở tuổi 69 trong lễ nhậm chức năm 1981. Khi rời nhiệm sở ở tuổi 77, Reagan là người lớn tuổi nhất từng giữ chức tổng thống. Trump rời nhiệm sở ở tuổi 74 và là người lớn tuổi thứ ba ngồi ghế nguyên thủ Hoa Kỳ, sau Reagan và Biden.
Theo Cơ quan điều tra dân số Hoa Kỳ, độ tuổi trung bình của người Mỹ là 38.9 tuổi. Nhưng với độ tuổi trung bình tại Hạ viện và Thượng viện lần lượt là 58 và 64 – tính đến cuối năm 2023. Điều đó cho thấy chính trị Mỹ đang già háp. Người ta gọi đó là “gerontocracy”, tức nền chính trị được vận hành bởi ông già bà cả.
Tờ báo dành cho con nít Teen Vogue gần đây phải đăng một bài, giải thích từ “gerontocracy” cho cử tri trẻ, định nghĩa thuật ngữ này là “chính phủ của người già” (“government by the elderly”). Nền “chính trị bô lão” trước nay vốn chỉ phổ biến trong giới lãnh đạo tôn giáo như Vatican, bộ máy giáo sĩ (ayatollah) ở Iran; hoặc bộ máy lãnh đạo cộng sản độc tài, đặc biệt thời Liên Xô hồi Chiến tranh Lạnh. Ở các nước phương Tây, trừ thời phong kiến, nền chính trị dân chủ hiện đại là nơi ít bóng dáng các “nguyên lão”.
Ấy vậy mà chính trị Mỹ bây giờ là sân khấu của những gương mặt quen thuộc từ nhiều thập niên. Trong bài báo ngày 8 Tháng Chín 2023, The New York Times đã liệt kê 20 “đại bô lão” của Quốc hội Hoa Kỳ: Dianne Feinstein, 90 tuổi; Charles E. Grassley, 89; Grace F. Napolitano, 86; Bill Pascrell Jr., 86; Mitch McConnell, 81; Virginia Foxx, 80… Trong số 20 “cây cao bóng cả” này, không ai dưới 80 tuổi!
Trong một bài viết, FiveThirtyEight – một trong những trang chính trị nổi tiếng – thuật rằng, cuối Tháng Bảy 2023, ít nhất ba dân biểu Hạ viện Hoa Kỳ trong một phiên điều trần về TikTok đã gọi ứng dụng phổ biến này là… “Tic Tac” (một loại kẹo bạc hà thơm!). Năm 2006, Thượng nghị sĩ Alaska Ted Stevens mô tả internet là “một loạt các ống” (“a series of tubes”); và năm 2022, trong buổi nói chuyện trước nhiều đồng nghiệp trong Quốc hội, Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer đã giơ chiếc điện thoại nắp gập cũ mèm của mình lên (chứ không phải điện thoại thông minh iPhone hoặc Samsung) và tự thú trước bình minh rằng mình không khoái công nghệ (“not very tech-oriented”).
Vài chi tiết trên cho thấy tuổi tác đã khiến các “nguyên lão” trong nghị trường Hoa Kỳ không chỉ không chạy theo kịp xu hướng và đời sống công nghệ theo cách như cử tri trẻ đang sống; mà còn, vấn đề ở chỗ, thế hệ chính trị gia “Tic Tac” có thể gặp khó khăn khi giải quyết các chính sách liên quan công nghệ cũng như nhiều thứ hiện đại khác trong đời sống nói chung.
Trong khi đó, nhiều vị vẫn cương quyết không rửa tay gác kiếm. Tại Hạ viện, gương mặt lão làng, cựu Chủ tịch Hạ viện – Nancy Pelosi – tuyên bố tái tranh cử cho nhiệm kỳ thứ 19! Nếu đắc cử vào Tháng Mười Một 2024, Nancy Pelosi sẽ rời Quốc hội (sau nhiệm kỳ hai năm) ở tuổi 85 (nếu bà còn sống).
Đã có những tiếng nói gay gắt yêu cầu giới hạn độ tuổi cho chức vụ dân cử liên bang. Xét cho cùng, các quan chức thực thi pháp luật liên bang (federal law enforcement officers) đều buộc phải nghỉ hưu ở tuổi 57. Nhân viên công viên quốc gia cũng tương tự. Trong khi đó, ông chủ Tòa Bạch Ốc, với công việc căng thẳng nhất thế giới, lại không bị giới hạn về độ tuổi. Một cuộc thăm dò vào Tháng Chín 2023 cho thấy phần lớn người Mỹ ủng hộ việc kiểm tra năng lực, sức khỏe thể chất lẫn tinh thần các ứng cử viên tổng thống.
Với một số chính trị gia, có thể không hẳn họ nghiện quyền lực, mà họ nghiện làm việc. Họ không thể tưởng tượng nổi việc hàng ngày ngồi ở ghế xích đu bên hiên nhà lim dim nhìn ngắm thiên nhiên cây cỏ; thay vì ngồi ở chiếc ghế bọc da trong Quốc hội hoặc Phòng Oval. Với một số người khác, làm chính trị là một sứ mạng, một trách nhiệm đối với quốc gia, để cứu đất nước khỏi một thảm họa sờ sờ nào đó…
