- Tác giả,Theo Leggett
- Vai trò,Phóng viên kinh doanh, BBC News
- 6 tháng 5 2024
Đã từng có lúc dường như không gì cản nổi bước tiến của Tesla.
Chỉ trong hơn một thập niên, Tesla đã từ một gương mặt mới nổi trong làng công nghệ trở thành một công ty sản xuất xe cho thị trường đại chúng, đầu tư hàng tỷ đô la cho ngành năng lượng sạch và giúp giá trị doanh nghiệp tăng phi mã.
Nhưng hiện nay, công ty này đang gặp khó khăn khi doanh số bán xe sụt giảm và sự cạnh tranh khốc liệt từ các thương hiệu Trung Quốc, cũng như những vấn đề liên quan đến dòng xe bán tải Cybertruck được Tesla quảng bá rầm rộ.
Doanh số bán xe sụt giảm đã tác động đến doanh thu, và làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của Tesla. Giá cổ phiếu của công ty đã sụt giảm hơn 25% tính từ đầu năm đến nay.
Tesla đã giảm giá tại một số thị trường lớn, và đang tiến hành sa thải khoảng 14.000 nhân viên – chiếm 10% nhân lực toàn cầu của công ty. Những người bị ảnh hưởng bao gồm các giám đốc điều hành cấp cao và toàn bộ đội ngũ chịu trách nhiệm cho mạng lưới sạc siêu tốc, sản phẩm được ngưỡng mộ của Tesla.
Vậy thì đây chỉ là một cú dằn xóc trên đường, hay bánh xe đã thực sự sắp văng ra rồi?
“Điều này sẽ giúp đánh tan sự nghi hoặc,” Elon Musk giải thích với các khách mời đặc biệt đang thăm nhà máy của Tesla ở bang California hồi tháng 6/2012.
“Thế giới đang chìm trong ảo giác rằng xe điện không thể nào sánh được với xe chạy bằng xăng,” tỷ phú này nói.
Musk nói trong buổi ra mắt Model S của Tesla, một dòng xe mà ông khẳng định sẽ đập tan những nghi hoặc đó. Đây không phải là một lời hứa sáo rỗng.
Vào thời điểm đó, xe điện vốn từ lâu bị cho là chậm, không tạo được cảm hứng và phi thực tế, cùng với đó là cự ly di chuyển rất hạn chế.
Mặc dù sau đó các mẫu xe mới như Nissan Leaf đang bắt đầu phát triển một thị trường ngách, nhưng xe điện vẫn chưa tạo nhiều dấu ấn trên thị trường rộng lớn hơn.
Mẫu Model S rất uy lực, có hiệu năng của một chiếc xe thể thao và có thể di chuyển lên đến khoảng 426 km cho một lần sạc. Dòng xe này có giá không hề rẻ, với mức giá khởi điểm là 57.000 USD tại Mỹ cho các phiên bản có hiệu suất thấp nhất, nhưng loại xe này chắc chắn đã tạo được dấu ấn.
Kể từ khi đó, Tesla đã cho ra mắt thêm 4 mẫu xe, bao gồm Model X SUV, Model 3 có “giá phải chăng”, Model Y và xe bán tải Cybertruck.
Hiện công ty có các nhà máy khổng lồ lắp ráp xe tại Thượng Hải và Berlin, bên cạnh nhà máy ban đầu ở thành phố Fremont, bang California và ở một số địa điểm khác tại Mỹ. Vào năm ngoái, Tesla đã giao 1,8 triệu xe, cho thấy đã tự định vị thương hiệu là một nhà sản xuất xe cho thị trường đại chúng.
Nhưng theo Giáo sư Peter Wells, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu công nghệ xe ô tô tại Đại học Cardiff, đây chỉ là một phần của vấn đề. “Khi Tesla lần đầu tiên xuất hiện, công ty này có một sản phẩm mới thú vị, một vị giám đốc điều hành lôi cuốn, và công ty đã thể hiện như một nhà tiên phong thật sự,” ông bình luận.
Thế nhưng giờ đây, công ty “không còn là một doanh nghiệp mới chào sân và một nhà khởi nghiệp mang tính đột phá nữa mà là một công ty đã hiện diện lâu trong ngành ô tô, với tất cả những thách thức mà nó đối mặt, với hàng loạt đối thủ xuất hiện trong cùng một không gian thị trường”.
Các công ty khác, như Nio của Trung Quốc, đang đưa ra các sản phẩm thú vị hơn, Giáo sư Wells nói, trong khi BYD, một công ty khác của Trung Quốc, cung cấp các loại xe có hiệu suất tốt hơn nhưng với giá thấp hơn.
“Căn bản thì thế giới đã bắt kịp Tesla,” ông nói.
Rõ ràng là cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt hơn so với quá khứ.
Theo sau vụ bê bối khí thải từ các xe chạy bằng động cơ diesel hồi năm 2015, Volkswagen đã bắt đầu đổ tiền vào xe điện.
Và trong bối cảnh chính phủ các nước trên khắp thế giới bắt đầu xem xét nghiêm túc những lệnh cấm sau rốt sẽ được áp dụng liên quan đến việc bán các mẫu xe chạy bằng xăng hay dầu diesel, thì các nhà sản xuất xe có bề dày kinh nghiệm đã nhanh chóng theo chân. Những khách hàng tìm kiếm các mẫu xe điện với cự ly và hiệu suất tốt hiện đang có nhiều lựa chọn.
Trong khi đó, tại Trung Quốc, các nhà làm luật trong nhiều năm qua đã xem việc phát triển xe điện là một cơ hội để giành được thị phần đáng kể trong thị trường toàn cầu, và gia tăng tốc độ phát triển. Kết quả là sự phát triển nhanh chóng các thương hiệu như BYD. Công ty này đã vượt mặt Tesla để trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới vào cuối năm ngoái, dù sau đó sự sụt giảm doanh số của BYD đã cho phép Tesla lấy lại ngai vàng trong ba tháng đầu năm nay.
Song song đó, khi thị trường xe điện đã có chỗ đứng, ở nhiều nơi trên thế giới, việc trợ cấp để khách hàng mua xe bắt đầu được siết chặt. Đây có thể là một nguyên nhân dẫn đến sự tăng trưởng nóng của doanh số xe điện trong những năm gần đây đã hạ nhiệt và là điều khiến các nhà sản xuất xe phải hạ giá.
Theo nhà phân tích độc lập trong lĩnh vực xe ô tô Matthias Schmidt, điều này chắc chắn đã gây nên một tác động đối với Tesla.
“Các bộ trưởng tài chính trước đây từng vui vẻ cung cấp các biện pháp hỗ trợ hấp dẫn đối với việc mua xe điện tại một thị trường mà dường như khách hàng không có nhiều lựa chọn, hầu như chỉ có xe Tesla, thì bây giờ lại đang thắt chặt hầu bao,” ông phân tích.
Một thị trường dường như đã chịu tác động sâu rộng là Đức. Một chương trình trợ giá hàng ngàn euro cho mỗi chiếc xe điện mới đã đột ngột chấm dứt hồi tháng 12.
Doanh số xe điện tại Đức cũng sụt giảm đáng kể trong ba tháng đầu của năm nay, Tesla gánh chịu mức sụt giảm 36%so với cùng kỳ năm 2023.
Câu hỏi hiện nay là liệu Tesla có thể lấy lại đà đã bị đánh mất. Elon Musk, vị giám đốc điều hành “không giống ai” của Tesla, dường như đang đặt hết hy vọng vào việc công ty sẽ dẫn đầu thị trường ô tô tự lái – một nhà cung cấp xe taxi do robot điều khiển.
Hồi năm ngoái, trên mạng xã hội X do mình sở hữu, Elon Musk viết: “Không còn là chuyện đặt cược nữa, dồn hết sức lực cho lĩnh vực xe tự lái là một bước đi cực kỳ rõ ràng. Còn mọi thứ khác thì như sự lắc lư trên một cỗ xe ngựa vậy.”
Thực ra Elon Musk đã tô vẽ viễn cảnh xe tự lái hoàn toàn từ lâu rồi. Ví dụ như hồi năm 2019, ông đã hứa hẹn rằng trong một năm, sẽ có một triệu chiếc Tesla có thể vận hành như taxi do robot điều khiển.
Thực tế cho đến nay vẫn còn rất khác. Gói “Xe tự lái hoàn toàn” của Tesla còn xa mới được như tên gọi – vẫn là một hệ thống “cần người đích thân điều khiển” yêu cầu người tài xế phải chú ý mọi lúc mọi nơi.
Hướng đến lĩnh vực xe tự lái rất phù hợp với định vị thương hiệu của Tesla là một doanh nghiệp công nghệ, thay vì một công ty sản xuất xe truyền thống. Thế nhưng, những người chỉ trích Musk cho rằng đây chỉ đơn giản là màn tung hỏa mù nhằm kéo sự quan tâm khỏi các vấn đề khác.
Trong khi đó thì Tesla cũng đã giảm giá để tăng doanh số bán hàng, cắt giảm chi phí và giảm nhân sự để cải thiện tỷ suất lợi nhuận. Đây cũng là điều mà bất kỳ hãng xe nào khác cũng có thể thực hiện.
