Mức thuế quan tăng gấp bốn lần nhằm mục đích ngăn chặn xe điện Trung Quốc giá rẻ quá mức xâm nhập và bảo vệ ngành công nghiệp xe hơi của Hoa Kỳ.
Một chiếc xe điện BYD mẫu Ocean-M được trưng bày tại Triển lãm Xe hơi Bắc Kinh ở Bắc Kinh hôm 25/04/2024. (Ảnh: Pedro Pardo/AFP qua Getty Images)
Terri Wu
Thứ năm, 16/5/2024
Hôm thứ Ba (14/05), chính phủ Tổng thống Biden đã thông báo rằng chính phủ sẽ áp dụng mức thuế quan 100%—gấp bốn lần mức 25% hiện tại—đối với xe điện (EV) nhập cảng từ Trung Quốc vào năm 2024.
Ngoài xe điện, Tòa Bạch Ốc còn tăng đáng kể thuế quan đối với các sản phẩm thép và nhôm, pin lithium-ion, và pin quang năng của Trung Quốc.
Theo các quan chức Tòa Bạch Ốc, việc tăng thuế này áp dụng đối với lượng hàng nhập cảng hàng năm trị giá khoảng 18 tỷ USD từ Trung Quốc. Họ cũng cho biết, tất cả các mức thuế hiện hành được áp đặt dưới thời chính phủ cựu Tổng thống Trump—đối với lượng hàng hóa từ Trung Quốc trị giá khoảng 300 tỷ USD mỗi năm—sẽ giữ nguyên nếu không tăng.
Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Lael Brainard nói với các phóng viên trong một cuộc phỏng vấn trước khi có thông báo nêu trên: “Trung Quốc đang sử dụng cùng một chiến thuật trước đây để thúc đẩy tăng trưởng của riêng họ trong khi gây ra tổn thất cho nước khác bằng cách tiếp tục đầu tư bất chấp công suất đã dư thừa của mình và làm ngập thị trường toàn cầu với những mặt hàng xuất cảng bị định giá thấp do các hoạt động không công bằng.”
“Chỉ đơn giản là Trung Quốc quá lớn để chơi theo luật của riêng họ.”
Bà nói thêm rằng việc tăng thuế quan này là nhất quán với chính sách Trung Quốc của Tổng thống Joe Biden về “quản lý cạnh tranh với Trung Quốc một cách có trách nhiệm.” Bà Brainard cho biết, “Chúng tôi đang làm việc với các đối tác trên khắp thế giới để giải quyết những lo ngại chung về các hành vi không công bằng của Trung Quốc.”
Theo một quan chức chính phủ cấp cao trong cuộc phỏng vấn này, chính phủ sẽ thực hiện những điều chỉnh tiếp theo đối với các mức thuế quan này khi nhận được phản hồi từ khu vực tư nhân, người tiêu dùng, các đồng minh, và Trung Quốc.
Xe điện Trung Quốc rẻ và dư thừa
Xe điện là ưu tiên chiến lược của cả Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Đối với Tòa Bạch Ốc, xe điện là trọng tâm trong các sáng kiến liên quan đến khí hậu—đạt được một nửa doanh số bán xe mới là xe điện vào năm 2030—và chính sách “Sản xuất tại Hoa Kỳ” để thúc đẩy ngành sản xuất xe hơi, một lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Hoa Kỳ.
Sau khi đặt xe điện là một trong những ngành ưu tiên cách đây một thập niên, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã nhấn mạnh thêm điều này tại phiên họp toàn thể thường niên kết thúc vào tháng Ba của họ, gọi xe điện là một trong những “lực lượng sản xuất mới.” Thay vì thay đổi nền kinh tế từ dựa vào đầu tư sang tiêu dùng, Bắc Kinh dường như đã sẵn sàng xuất cảng để thoát khỏi tình trạng suy thoái kinh tế hiện nay.
Các khoản trợ cấp nặng nề đã khiến ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc rơi vào tình trạng dư thừa công suất. Mà giá của họ lại cũng rẻ.
Trung Quốc đã trợ cấp 29 tỷ USD cho xe điện từ năm 2009 đến năm 2022. Mặc dù các khoản trợ cấp chính thức đã kết thúc trước năm 2023, nhưng trên thực tế các chương trình khác không có chữ “EV” trong tên vẫn tiếp tục mang lại ưu đãi. Ví dụ, truyền thông Trung Quốc đưa tin BYD đã giành được một phần ba, hay 1 tỷ USD, trong số trợ cấp giảm phát thải năm 2024 từ Bộ Ngân khố Hoa Kỳ.
Theo Liên minh Sản xuất Hoa Kỳ, một nhóm vận động đại diện cho các nhân viên ngành thép có nghiệp đoàn và các công ty khác trong chuỗi cung ứng xe hơi, hậu quả của các khoản trợ cấp kéo dài 15 năm là xe hơi giá rẻ Trung Quốc đã đặt ra một thách thức ở “mức độ-gây-tuyệt chủng” đối với ngành công nghiệp xe hơi của Hoa Kỳ.
Nhờ lực đẩy từ các khoản trợ cấp, xe điện giá rẻ của Trung Quốc cũng đang dư thừa.
Dựa trên kế hoạch của chính phủ địa phương trong năm năm từ 2021 đến 2025, Trung tâm Phát triển Công nghiệp Thông tin Trung Quốc (CCID), một tổ chức trực thuộc Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc, dự kiến năng lực sản xuất xe điện của Trung Quốc sẽ đạt 36 triệu chiếc vào năm 2025.
Với dự báo doanh số bán 15 triệu xe điện của Trung Quốc vào năm 2025, số lượng xe điện dư thừa của Trung Quốc sẽ đạt 20 triệu vào năm tới.
ĐCSTQ đã biết về vấn đề dư thừa công suất và đã lên kế hoạch tìm một lối thoát. Trong báo cáo tháng 12/2022, CCID đã đề ra kế hoạch xuất cảng xe hơi sang thị trường Âu Châu. Tuy nhiên, họ cũng khuyến nghị xây dựng các nhà máy ở Mỹ Latinh để tận dụng các ưu đãi của địa phương ở đó nhằm mở rộng hơn nữa thị phần xe điện toàn cầu của Trung Quốc.
Hồi tháng Ba, BYD, một nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, đã giới thiệu BYD Seagull, một chiếc hatchback chạy điện cỡ nhỏ. Giá khởi điểm tại Trung Quốc là 69,800 nhân dân tệ, hay khoảng 9,650 USD. Tại Mexico, giá là 358,800 peso, hay khoảng 20,990 USD. Mức giá này vẫn rẻ hơn nhiều so với chiếc xe điện rẻ nhất ở Hoa Kỳ—trị giá khoảng 30,000 USD. Giá xe điện trung bình ở Hoa Kỳ là khoảng 54,000 USD.
Dư thừa công suất trở thành vấn đề cốt lõi
Bà Nazak Nikakhtar, cựu trợ lý thư ký Công nghiệp và Phân tích tại Bộ Thương mại dưới thời chính phủ cựu Tổng thống Trump, cho biết còn nhiều việc hơn nữa cần phải làm để hạn chế vấn đề dư thừa công suất của Trung Quốc.
Bà Nikakhtar nói với The Epoch Times, “Động lực của xe điện Trung Quốc là những chiếc xe này đang không trực tiếp tiến vào Hoa Kỳ. Chúng đang tràn ngập thị trường toàn cầu.”
Hiện tại, xe điện thương hiệu Trung Quốc không bán ở thị trường Hoa Kỳ. Các thương hiệu Volvo thuộc sở hữu của Geely, một công ty Trung Quốc, đã có thị phần là 2% vào năm 2023. Tuy nhiên, theo Kelly Blue Book, một công ty nghiên cứu xe cộ và định giá xe hơi, các thương hiệu Hoa Kỳ đã mất 15% thị phần trong nước trong ba năm qua. Số thị phần bị mất này là do các thương hiệu Đức và Nam Hàn, cũng như các thương hiệu Thụy Điển thuộc sở hữu của Trung Quốc choán mất.
“Hành vi này của Trung Quốc mang tính kinh điển—Trung Quốc bóp méo tất cả các thị trường khác, và sau đó họ xuất cảng hàng hóa của họ vào Hoa Kỳ trong những lần gia tăng nhập cảng đó,” bà Nikakhtar nói, đồng thời cho biết thêm rằng Hoa Thịnh Đốn cần đàm phán với người Âu Châu, Nam Hàn, và Nhật Bản để đạt được hạn ngạch xuất cảng sang Hoa Kỳ.
Tháng Mười năm ngoái (2023), Ủy ban Âu Châu đã khởi xướng cuộc điều tra chống trợ cấp đối với xe điện Trung Quốc để tìm cách bảo vệ các nhà sản xuất xe điện ở Liên minh Âu Châu.
Trong chuyến đi tới Trung Quốc hồi tháng trước, Bộ trưởng Ngân khố Janet Yellen đã thảo luận về vấn đề dư thừa công suất, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng xanh. Bà đã công bố các cuộc đối thoại mới với Bộ Tài chính Trung Quốc và cho biết Hoa Kỳ sẽ “nhấn mạnh sự cần thiết của việc Trung Quốc phải thay đổi chính sách” trong các cuộc đàm phán đó.
Kể từ đó, các hãng truyền thông Trung Quốc đã phối hợp tấn công vào mối lo ngại của Hoa Kỳ về năng lực sản xuất quá mức của Trung Quốc, gọi đó là “chủ nghĩa bảo hộ.”
Tăng các loại thuế quan khác
Chính phủ Tổng thống Biden đã áp thuế quan mới đối với cần cẩu cảng của Trung Quốc và một số sản phẩm y tế. Họ cũng sẽ tăng gấp ba mức thuế quan đối với các sản phẩm pin lithium-ion, thép, và nhôm của Trung Quốc lên 25% trong năm nay và tăng gấp đôi thuế quan đối với vi mạch bán dẫn của Trung Quốc lên 50% vào năm tới. Quyết định này được đưa ra vài tuần sau khi Tòa Bạch Ốc kêu gọi tăng gấp ba lần thuế thép và nhôm của Trung Quốc.
Các mức thuế quan này, ban đầu do chính phủ cựu Tổng thống Trump thực hiện vào năm 2020, sẽ được xem xét sau 4 năm, theo thỏa thuận thương mại “giai đoạn một” giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Những “mức thuế quan theo Mục 301” này đã được áp đặt theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974, cho phép các tổng thống Hoa Kỳ áp đặt thuế quan để chống lại các vi phạm thương mại quốc tế.
Trong một cuộc phỏng vấn của báo chí, một quan chức chính phủ cấp cao cho biết, sau khi xem xét, Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ đã khuyến nghị không giảm thuế quan vì “Trung Quốc vẫn chưa loại bỏ nhiều chính sách và hành vi bắt buộc chuyển giao công nghệ, mà thay vào đó thậm chí đã trở nên hung hăng hơn trong một số hành động đó, gồm cả việc xâm nhập mạng và trộm cắp qua mạng gây tổn hại cho người lao động và doanh nghiệp Hoa Kỳ.”
Ngoài những cân nhắc về mặt thương mại, Tổng thống Biden còn bày tỏ lo ngại về an ninh quốc gia xoay quanh xe hơi Trung Quốc. Hồi tháng Hai, ông đã yêu cầu Bộ Thương mại điều tra xem liệu xe Trung Quốc có gây ra rủi ro về dữ liệu hoặc cơ sở hạ tầng cho Hoa Kỳ hay không.
Tại Hội đồng Kinh tế Quốc gia, bà Brainard đã nhấn mạnh lợi ích của việc tăng thuế quan ở hai tiểu bang chiến địa—Michigan và Pennsylvania—nhưng một quan chức cấp cao của Tòa Bạch Ốc cho biết quyết định này không liên quan gì đến những cân nhắc liên quan đến bầu cử. Theo các quan chức cấp cao của Tòa Bạch Ốc trong cuộc phỏng vấn, vì các quyết định về thuế quan này đã là một bước tiếp theo của việc xem xét Mục 301, nên chính phủ Tổng thống Biden chưa xem xét lệnh cấm hoàn toàn đối với xe điện Trung Quốc.
Các quan chức bảo đảm rằng việc tăng thuế quan này sẽ không ảnh hưởng đến lạm phát vì các khoản thuế này là “một nhóm thuế quan nhắm vào các lĩnh vực cụ thể.”
Vân Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
