Hội nghị vì Hòa bình cho Ukraina mở ra trong hai ngày 15 và 16/06/2024 trên đỉnh núi Burgenstock, miền trung Thụy Sĩ, với sự tham gia của hơn 50 nguyên thủ quốc gia và thủ tướng chính phủ, cộng thêm với của khoảng 40 phái đoàn đại diện cho các quốc gia và tổ chức quốc tế. Sự vắng mặt của Nga và Trung Quốc, thái độ dè dặt của nhiều nước đang phát triển như Ấn Độ hay Brazil cho thấy « giới hạn trong nỗ lực vận động ngoại giao từ phía Kiev ».
Đăng ngày: 15/06/2024
Trong cương vị chủ nhà Thụy Sĩ chỉ hy vọng cuộc họp lần này là « tiền đề cho tiến trình vãn hồi hòa bình tại Ukraina trong tương lai ». Hãng tin Pháp AFP ghi nhận trong hai ngày họp, các bên tập trung vào một số vấn đề như quyền tự do lưu thông trên Biển Đen, an ninh lương thực thực phẩm, bảo đảm an toàn cho các nhà máy điện hạt nhân, đặc biệt là tại nhà máy Zapporijia, đông nam Ukraina và một số hồ sơ về mặt nhân đạo chẳng hạn như liên quan đến số phận trẻ em Ukraina bị Nga bắt giữ.
Việc Matxcơva không tham dự hội nghị theo ban tổ chức, không thể cho phép giải quyết xung đột trong hội nghị lần này. Một số nhà quan sát phương Tây được Reuters trích dẫn thừa nhận về « tầm mức hạn chế » của sự kiện.
Về phía Kiev, trong hai ngày họp ông Zelensky một lần nữa trình bày kế hoạch vãn hồi hòa bình gồm 10 điểm mà Ukraina đã đề xuất từ cuối 2022. Tổng thống Ukraina từ nhiều tuần qua ráo riệt vận động ngoại giao, đặc biệt là với khối các nền kinh tế đang trỗi dậy như Trung Quốc, Brazil, Ấn Độ và Nam Phi. Viện cớ Nga vắng mặt, Bắc Kinh dứt khoát từ chối tham dự cuộc họp ở Thụy Sĩ. Ấn Độ, Nam Phi và Brazil chỉ cử đại diện tham dự cuộc họp.
Dù vậy theo giới phân tích mục tiêu của Ukraina là chứng minh với Matxcơva rằng kế hoạch vãn hồi hòa bình của Kiev được « cả trăm quốc gia thế giới » ủng hộ, tạo thêm trọng lượng cho Ukraina khi cần đàm phán với Nga chấm dứt chiến tranh.
Khác hẳn với thái độ thận trọng nói trên của nhiều nước « phương Nam », các lãnh đạo hàng đầu của Âu Mỹ tham gia đông đảo hội nghị vãn hồi hòa bình cho Ukraina. Trong số này có phó tổng thống Hoa Kỳ, Kamala Harris, tổng thống Pháp, thủ tướng Anh, Đức, Ý, Ba Lan, ….Canada, Nhật Bản …
Kiev không chờ đợi nhiều từ hội nghị
Công luận Ukraina chờ đợi gì từ hội nghị tại Thụy Sĩ lần này ? Thông tín viên RFI từ Kiev Stéphane Siohan giải thích :
« Tại Kiev, không một ai mong đợi hội nghị này sẽ mang lại những bước đột phá lớn cho phép giải quyết xung đột bằng con đường ngoại giao. Tầm mức quan trọng của sự kiện nằm ở chỗ chính quyền Zelensky muốn thẩm định xem có bao nhiêu quốc gia đến Thụy Sĩ và ủng hộ lập trường của Ukraina về một lộ trình chấm dứt chiến tranh.
Lập trường của Kiev được trình bày trong một văn bản mang tên « Công Thức Hòa Bình » mà từ một năm rưỡi nay cộng sự thân cận của Zelensky là ông Andrie Yermak đã soạn thảo. Tài liệu đó dựa trên 10 điều cơ bản. Trong số này bao gồm sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina, Nga hoàn toàn rút quân khỏi các vùng lãnh thổ của Ukraina, kiến tạo một cấu trúc bảo đảm an ninh, bảo đảm an toàn cho các nhà máy điện hạt nhân Ukraina. Kiev đòi xét xử các tội ác chiến tranh, đòi trao trả các tù nhân Ukraina đang bị Nga bắt giữ …
Hiện tại 90 quốc gia và tổ chức quốc tế xác nhận tham dự hội nghị. Kiev từng kỳ vọng phải vượt được ngưỡng 100. Theo lời một nhà chính trị học có uy tín, Yevhen Magda, hội nghị lần này không nhằm mở ra các vòng đàm phán, điều hoàn toàn viễn vông ở thời điểm hiện tại.
Kiev cần được cộng đồng quốc tế cam kết tìm kiếm một giải pháp hòa bình thể theo các điều kiện của Ukraina chứ không căn cứ vào những đòi hỏi của Vladimir Putin ».
Tin tặc Nga tấn công Thụy Sĩ
Bảo vệ an ninh cho hội nghị là một vấn đề đau đầu đối với nước chủ nhà. Trên mặt trận an ninh mạng, từ hai ngày qua, một số bộ và tổ chức Thụy Sĩ liên tục bị tin tặc tấn công.
Thông tín viên RFI Jérémy Lanche từ Stansstad, không xa trung tâm hội nghị tường thuật :
« Như các giới chức Thụy Sĩ đã dự báo từ trước, nhiều trang chủ internet của quốc gia này đã bị các toán tin tặc ủng hộ Nga tấn công. Chính các nhóm ấy từng ra tay hồi tháng 1 và tháng 6/2023, mỗi khi tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky phát biểu trên lãnh thổ của Thụy Sĩ. Hiện tại thiệt hại không nhiều.
Đây là những vụ tấn công nhằm làm tê liệt các dịch vụ trên mạng của một số cơ quan, tổ chức. Có nghĩa là trang nhà của các định chế này bị sập do có quá nhiều người truy cập cùng lúc. Đó là mối đe dọa trên mạng, ngoài ra còn có những đe dọa thực sự khác.
Tất cả đã được dự trù từ trước : Thụy Sĩ đóng cửa không phận trong khu vực gần 60 km bao quanh ngọn núi Burgenstock. Gần như không một ai được phép lui tới khu vực gần khách sạn nơi diễn ra hội nghị. Điều đó không làm Urs, một công dân tại đây thất vọng, anh cố gắng đến gần nhất khu vực bị cấm với hy vọng trông thấy tổng thống Ukraina, Volodymyr Zelensky. Có thể là Urs không được toại nguyện.
Thụy Sĩ đã huy động 4.000 lính và cả trăm cảnh sát để bảo vệ an ninh. Tất cả mọi chuyện đều được tính toán trước. Trong số những nhân viên được huy động cho sự kiện này, có cả một số chuyên gia về chất độc Novitchok, đó là loại độc dược nhân viên tình báo Nga thường dùng và đã được biết đến nhiều trong vụ mưu sát cựu sĩ quan tình báo Nga Skripal ».
