- Tác giả,Mike Wendling
- Vai trò,BBC News
- 16 tháng 7 2024
“Tôi không phải người ủng hộ Trump. Tôi chưa bao giờ thích ông ta.”
“Trời ơi thằng ngu nào thế này.”
“Tôi thấy ông ta là một người đáng trách.”
Đó là lời của JD Vance trong những cuộc phỏng vấn và trong các bài đăng trên Twitter (nay là X) vào năm 2016 – thời điểm cuốn hồi ký Hillbilly Elegy của ông được xuất bản, giúp JD Vance nổi tiếng.
Cũng trong năm đó, ông nhắn riêng với cộng sự trên Facebook:
“Tôi không biết nên xem Trump là một tên khốn có thói quen giễu cợt… hay là Hitler nước Mỹ.”
Chỉ vài năm sau, ông Vance đã chuyển mình thành một đồng minh trung thành của cựu Tổng thống Donald Trump.
Thượng nghị sĩ nhiệm kỳ đầu tiên của bang Ohio này đang sát cánh cùng ông Trump với tư cách là người tranh cử chức phó tổng thống.
Không những thế, ông Vance có thể là ứng viên tranh cử tổng thống năm 2028 của Đảng Cộng hòa – nhờ từng thu hút được số phiếu bầu đầy ấn tượng từ phe bảo thủ cũng như gốc gác Trung Tây nước Mỹ của ông, điều mà Đảng Cộng hòa hy vọng có thể giúp thu hút thêm sự ủng hộ.
Thực tế thì ông Vance là người có thói quen “chuyển làn”. Làm thế nào mà từ trong điều kiện sinh trưởng khó khăn, ông có thể vươn lên, chạm tới những cấp độ cao nhất của chính trị Mỹ?
Cuốn hồi ký khiến ông nổi tiếng
Thượng nghị sĩ Vance chào đời tại thành phố Middletown, bang Ohio, có tên khai sinh là James David Bowman Ông có một người mẹ nghiện ngập và một người cha đã rời bỏ gia đình khi ông mới chập chững biết đi.
Ông Vance được ông bà nuôi dưỡng, những người mà ông đã mô tả đầy trìu mến trong cuốn hồi ký Hillbilly Elegy (Tạm dịch: Khúc bi ca núi đồi) vào năm 2016.
Mặc dù Middletown nằm ở vành đai công nghiệp cũ của Ohio, nhưng ông Vance cho rằng gốc gác gia đình mình là chếch một chút về phía nam, ở Appalachia, vùng miền núi rộng lớn trải dài từ Deep South (Thâm Nam nước Mỹ) đến rìa của vùng Trung Tây công nghiệp. Vùng này bao gồm cả một số khu vực nghèo nhất nước Mỹ.
Ông Vance đã vẽ nên một bức tranh chân thực về những thử thách, khó khăn và những quyết định tồi tệ của các thành viên trong gia đình và bạn bè ông.
Cuốn sách của ứng viên phó tổng thống cũng đưa ra một quan điểm hết sức bảo thủ – mô tả những người đó là những kẻ tiêu xài hoang phí kinh niên, phụ thuộc vào các khoản phúc lợi xã hội và hầu như không thể tự vươn lên bằng chính nỗ lực của mình.
Ông viết rằng ông thấy người vùng Appalachia “phản ứng với những hoàn cảnh xấu theo cách tồi tệ nhất có thể” và họ là sản phẩm của “một nền văn hóa khuyến khích sự suy thoái xã hội thay vì chống lại nó”.
Ông viết:
“Sự thật thì luôn phũ phàng, và sự thật phũ phàng nhất đối với người dân miền núi là những điều họ phải kể về chính bản thân mình”.
Trong khi dè bỉu giới “tinh hoa” và xã hội được hưởng các đặc quyền, ông Vance cũng mô tả mình như một đối trọng với sự thất bại thâm căn cố đế của những người đã lớn lên cùng ông.
Vào thời điểm cuốn sách ra mắt, sự giằng co của chính ông Vance đã đưa ông rời xa Middletown: đầu tiên là đến Thủy quân lục chiến Mỹ và phục vụ ở Iraq, sau đó đến Đại học Bang Ohio, Trường Luật Yale và rồi là nhà đầu tư mạo hiểm ở California.
Cuốn sách Hillbilly Elegy đã khiến ông không chỉ trở thành một tác giả có sách bán chạy nhất mà còn là một nhà bình luận được săn đón, người thường xuyên được nhờ giải thích về sức hấp dẫn của ông Donald Trump đối với các cử tri thuộc tầng lớp lao động da trắng.
Ông hiếm khi bỏ lỡ cơ hội chỉ trích ứng cử viên Đảng Cộng hòa lúc bấy giờ.
“Tôi nghĩ cuộc bầu cử này thực sự có tác động tiêu cực, đặc biệt là đối với tầng lớp lao động da trắng,” ông nói trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 10/2016.
“Những gì cuộc bầu cử đang làm là tạo cho mọi người một cái cớ để đổ lỗi vào người khác, đổ lỗi người nhập cư Mexico, thương mại Trung Quốc hoặc giới tinh hoa Dân chủ hay bất cứ điều gì khác,” Vance nói.
Từ đầu tư mạo hiểm tới chính trị
Năm 2017, ông Vance trở lại Ohio và tiếp tục làm việc trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm. Ông và vợ, bà Usha Chilukuri Vance – người ông đã gặp ở Đại học Yale, có với nhau ba người con là Ewan, Vivek và Mirabel.
Là con của một gia đình nhập cư Ấn Độ lớn lên ở San Diego (bang California), bà Usha Vance có hoàn cảnh xuất thân rất khác với chồng mình.
Bà cũng theo học tại Yale ở bậc cử nhân và nhận bằng thạc sĩ tại Đại học Cambridge (Anh). Bà từng là thư ký cho Chánh án Tòa án Tối cao John Roberts sau khi tốt nghiệp trường luật và hiện là luật sư.
Tên của ông Vance đã được đồn thổi từ lâu với tư cách là một ứng cử viên chính trị, và chính ông đã nhìn thấy cơ hội khi Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Ohio Rob Portman quyết định không tái tranh cử vào năm 2022.
Mặc dù chiến dịch tranh cử của ông Vance ban đầu diễn ra chậm chạp, nhưng sau đó đã được đẩy mạnh nhờ khoản quyên góp 10 triệu USD từ người sếp cũ, nhà môi giới quyền lực Peter Thiel ở Thung lũng Silicon.
Tuy nhiên, rào cản thực sự ngăn ông đắc cử ở bang Ohio – vốn ngày càng nghiêng về Đảng Cộng hòa – là những lời chỉ trích ông Trump trong quá khứ.
Ông đã xin lỗi về những nhận xét đó và tìm cách hàn gắn, sau đó giành được sự tán dương của Trump, tiến lên nấc thang cao hơn trong Đảng Cộng hòa vào bước chân vào Thượng viện.
Trong quá trình này, ông Vance đã trở thành một nhân tố ngày càng quan trọng trong thế giới chính trị “Make America Great Again” (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) – và gần như hoàn toàn tán thành với chương trình nghị sự của ông Trump.
Quan điểm của ông Vance về các vấn đề nóng
Tại Thượng viện, ông luôn là một lá phiếu trung thành đối với các đề xuất bảo thủ, ủng hộ các chính sách kinh tế dân túy và nổi lên như một trong những thành viên quốc hội hoài nghi nhất về việc viện trợ cho Ukraine.
Với nhiệm kỳ ngắn ngủi của ông trong Hạ viện do Đảng Dân chủ lãnh đạo, các dự luật mà ông bảo trợ hiếm khi được tiến hành và thường thiên về gửi thông điệp hơn là thay đổi chính sách.
Trong những tháng gần đây, ông Vance đã đưa ra các dự luật cắt giảm nguồn tài trợ liên bang dành cho các trường đại học nơi có hoạt động biểu tình phản đối cuộc chiến của Israel ở Gaza, cũng như các trường đại học tuyển dụng người nhập cư không có giấy tờ.
Ông Vance cũng đã bảo trợ trợ cho một đạo luật vào tháng 3/2024 nhằm loại chính phủ Trung Quốc khỏi thị trường vốn của Mỹ nếu nước này không tuân theo luật thương mại quốc tế.
Ông đã đề cập đến tất cả những chủ đề này trong một bài phát biểu gần đây tại Hội nghị Chủ nghĩa Bảo thủ Quốc gia. Ông nói:
“Mối đe dọa thực sự đối với nền dân chủ Mỹ là khi các cử tri Mỹ tiếp tục bỏ phiếu cho việc cắt giảm nhập cư và các chính trị gia của chúng ta thì đáp lại bằng việc tiếp tục cho phép nhiều người nhập cư vào hơn nữa.”
Ông cho biết ý tưởng về Giấc mơ Mỹ (American Dream) – “Ý tưởng rất cơ bản này là bạn có thể xây dựng một cuộc sống tốt đẹp cho bản thân và gia đình ở đất nước mà bạn gọi là nhà” – đã “bị phe cánh tả triệt hạ”.
Và ông nói rằng sự tham gia của Mỹ trong cuộc chiến ở Ukraine “không có kết quả hay thậm chí mục tiêu rõ ràng mà Mỹ sẽ đạt được”.
Cũng tại hội nghị, ông nói rằng Vương quốc Anh “đang vận hành không tốt lắm” do tình trạng nhập cư và cho rằng dưới chính phủ của Công đảng (Đảng Lao động), nước này đã trở thành “quốc gia Hồi giáo đầu tiên thực sự có bom hạt nhân”.
Ông Vance, người đã được rửa tội theo Công giáo vào năm 2019, trước đây đã bày tỏ sự ủng hộ đối với quyền phá thai sau 15 tuần trên toàn quốc. Nhưng gần đây, ông ủng hộ quan điểm của ông Trump rằng vấn đề này là do các bang quyết định.
Khi bình luận về Hitler của ông được đưa tin lần đầu tiên vào năm 2022, một người phát ngôn lúc ấy đã không phản đối, nhưng khẳng định nhận xét đó không còn thể hiện quan điểm của ông Vance nữa.
Phe Cộng hòa – và những người khác – phản ứng thế nào?
Ông Vance đã nhận được làn sóng vỗ tay lớn khi bước vào hội nghị ở Milwaukee (bang Wisconsin) hôm thứ Hai ngày 15/7. Ông bước đến đội ngũ bang Ohio và có vẻ hơi kinh ngạc trước khung cảnh hội nghị, sau đó ông chụp ảnh “selfie” với các đại biểu khi được giới thiệu.
Đại biểu Amanda Suffecool, chủ tịch đảng ở quận Portage thuộc vùng đông bắc Ohio, cho biết:
“Ông ấy có xuất phát điểm khiêm tốn và còn trẻ. Rất nhiều người sẽ nghĩ rằng mình giống ông ấy.”
Ông Vance cũng là một trong những đảng viên Cộng hòa hàng đầu đầu tiên chỉ trích những diễn ngôn trong chiến dịch tranh cử của Đảng Dân chủ sau vụ ám sát hụt ông Donald Trump tại cuộc mít tinh hôm thứ Bảy ngày 13/7.
“Tiền đề trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của ông Biden là Donald Trump là một kẻ phát xít độc tài phải bị ngăn chặn bằng mọi giá. Ngôn từ đó đã trực tiếp dẫn đến âm mưu ám sát ông Trump,” ông viết trên mạng xã hội X chỉ vài giờ sau vụ nổ súng.
Trong các bình luận hôm thứ Hai ngày 15/7, Tổng thống Biden gọi ông Vance là “bản sao của Trump” – cho thấy đảng Dân chủ có thể sẽ mô tả ông Vance như thế nào trong phần còn lại của chiến dịch.
