2024.08.28
Phiên tòa xét xử khoảng 100 người Thượng ở Đắk Lắk hôm 16/1/2024
STR / Vietnam News Agency / AFP
Các chuyên gia độc lập về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc hôm 28/8 ra thông cáo báo chí lên án Chính phủ Việt Nam vì đã lạm dụng luật chống khủng bố để kết án khoảng 100 người Thượng hồi tháng 1 năm nay. Đây là phiên tòa lưu động công khai được mở sau vụ tấn công vào hai trụ sở chính quyền địa phương ở Đắk Lắk hồi tháng 6/2023 khiến chín người thiệt mạng.
Trong thông cáo báo chí mới, báo cáo viên đặc biệt và các chuyên gia của Liên Hiệp Quốc nhận định: “phản ứng của giới chức Việt Nam (sau vụ tấn công năm 2023) dường như bao gồm cả việc bắt giữ người tùy tiện, khuyến khích dân chúng cảnh giác đối với những nhóm người thiểu số để truy tìm những người bị tình nghi là những người Thượng bản xứ”.
“Một số người bị bắt giữ đã bị tra tấn, bị đối xử tàn tệ hoặc bị trừng phạt bằng hình thức tạm giam, bao gồm cả việc ép cung. Một người bị tạm giữ là ông Y Bum Bya đã chết khi đang bị tạm giữ vào ngày 8/3/2024 sau khi bị tra tấn” – các chuyên gia Liên Hiệp Quốc viết trong thông cáo báo chí.
Theo các chuyên gia LHQ, khoảng 100 người bị kết án trong phiên tòa với các cáo buộc khủng bố rộng khắp trong một phiên tòa xét xử nhiều người cùng lúc và là phiên tòa di động không đảm bảo các tiêu chuẩn về phiên tòa công bằng của quốc tế.
“Phiên tòa lưu động thiếu vắng các cơ sở pháp lý và chịu ảnh hưởng chính trị” – các chuyên gia nhận định và viết tiếp: “phiên tòa là công cụ được dùng để bôi xấu những người bị xét xử, thiếu vắng việc đánh giá trách nhiệm cá nhân”.
Các chuyên gia LHQ cũng cho rằng giới chức Việt Nam đã có những tuyên bố công khai vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội trước khi xét xử, trong khi việc xét xử cùng lúc nhiều người không đảm bảo quyền của người bị đưa ra xét xử được chuẩn bị tự bào chữa, xem xét đối chứng giữa các nhân chứng.
Thông cáo báo chí mới của các chuyên gia LHQ cũng lên án Việt Nam đã vô lý xếp tổ chức Người Thượng vì Công lý vào danh sách khủng bố. Một số người thuộc tổ chức này đã bị kết án vắng mặt trong phiên tòa lưu động hồi tháng 1/2024.
Thông cáo mới được đưa ra sau khi Liên Hiệp Quốc công bố bức thư gửi Chính phủ Việt Nam hôm 14/6 liên quan đến việc kết án những người Thượng tội khủng bố. Bức thư được công bố sau 60 ngày theo thông lệ của LHQ.
Trong bức thư này, các chuyên gia của LHQ đã đề nghị Việt Nam phải trả lời những câu hỏi liên quan đến việc thiếu vắng phiên tòa công bằng và độc lập đối với những người Thượng và tình trạng phân biệt đối xử đối với người Thượng ở Tây Nguyên.
Trong thông cáo báo chí mới, các chuyên gia Liên Hiệp Quốc cũng đồng thời kêu gọi Chính phủ Việt Nam phải chấm dứt vào việc nhắm mục tiêu vào những người Thượng tị nạn ở nước ngoài, bao gồm cả việc cưỡng bức hồi hương họ về từ Thái Lan.
