20 tháng 10 2024
Trong một thông báo vào cuối ngày 19/10 giờ địa phương, chính phủ Cuba cho biết đã khôi phục điện cho gần một phần năm dân số sau khi mạng lưới điện quốc gia sụp đổ lần hai trong vòng 24 giờ, khiến hàng triệu người sống trong bóng tối, theo Reuters.
Quan chức cấp cao nhất của ngành điện lực, ông Lazaro Guerra, nói rằng nhà điều hành lưới điện đang trong quá trình khôi phục điện nhưng sẽ mất thời gian và rằng, việc vội vàng có thể khiến xảy ra thêm các vụ mất điện nữa cũng như làm suy giảm năng lực cấp điện.
“Tôi không thể đảm bảo rằng chúng tôi sẽ hoàn thành việc nối lại lưới điện trong hôm nay, nhưng chúng tôi ước tính rằng hôm nay sẽ có tiến triển đáng kể,” ông Guerra nói trong một bản tin truyền hình trước đó trong ngày.
Vào tối thứ Bảy 19/10, phần lớn thủ đô Havana vẫn chìm trong bóng tối.
Gió mạnh và mưa bắt đầu quét qua nhiều nơi ở Cuba, trước khi cơn bão Oscar dự kiến sẽ càn quét vùng đông bắc Cuba trong những ngày tới.
Bão Oscar là đỉnh điểm của hàng loạt sự kiện đáng chú ở Cuba trong những ngày qua khiến cư dân kiệt sức của hòn đảo càng thêm căng thẳng.
Nguyên nhân sập lưới điện
Lưới điện và các nhà máy điện chạy bằng dầu của Cuba được xây dựng từ nhiều thập kỷ trước, hầu như không được bảo trì, đều đã lỗi thời và xuống cấp.
Do tự sản xuất được rất ít nhiên liệu hóa thạch – với năng lực lọc dầu hạn chế – nên Cuba gần như phụ thuộc hoàn toàn vào việc nhập khẩu để đảm bảo có đủ sản lượng điện.
Phải vật lộn để đảm bảo nguồn cung nội địa, đối tác lâu năm Venezuela đã cắt giảm một nửa lượng nhiên liệu xuất khẩu sang Cuba trong năm nay.
Các đối tác khác như Nga và Mexico cũng cắt giảm xuất khẩu sang Cuba, khiến chính phủ vốn đang thiếu tiền mặt phải tìm kiếm nguồn cung nguyên liệu từ các thị trường đắt đỏ hơn nhiều.
Tình hình trở nên tồi tệ khi nhà máy điện lớn nhất của Cuba gặp trục trặc vào hôm 18/10, sau khi nhiều nhà máy nhỏ hơn đã ngừng hoạt động trước đó.
Thời tiết xấu cũng đã cản trở việc các tàu chở dầu ngoài khơi tiếp cận Cuba và cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy điện.
Sự kết hợp của những yếu tố này đã khiến toàn bộ lưới điện sụp đổ.
Lỗi tại Mỹ?
Cuba lâu nay vẫn đổ lỗi cho chính sách cấm vận thương mại thời Chiến tranh Lạnh của Mỹ và các lệnh trừng phạt gần đây của cựu Tổng thống Donald Trump đã khiến nước này thiếu hụt điện.
Hôm 17/10, Tổng thống Cuba Miguel Diaz-Canel cũng đã nhắc lại những cáo buộc trên.
Mỹ phủ nhận có bất kỳ mối liên hệ nào với vụ sập điện gần đây ở Cuba.
Tuy nhiên, những lệnh cấm vận của Mỹ đã khiến việc huy động tài chính để mua nhiên liệu và phụ tùng trở nên phức tạp hơn.
Nó cũng khiến nhiều công ty chở dầu sợ nên né tránh làm ăn với Cuba, buộc quốc gia này và Venezuela phải phụ thuộc vào đội tàu lỗi thời của họ cho công tác vận chuyển.
Dù vậy, chính phủ Cuba cũng thừa nhận những thiếu sót của mình.
Nạn tham nhũng tràn lan, sự quan liêu và thiếu hiệu quả trên quy mô lớn đã đưa nền kinh tế nhà nước của Cuba tới bờ vực sụp đổ, khiến chính phủ không có nguồn ngân sách thặng dư để nâng cấp mạng lưới điện quốc gia.
Người dân Cuba phản ứng ra sao?
Cuộc sống ở Cuba đã trở nên cực kỳ khó khăn.
Trong khí hậu nóng nực của vùng Caribe, hàng triệu người phải chịu cảnh mất điện hằng ngày, dẫn tới mức độ bùng phát của các bệnh do muỗi truyền.
Hàng trăm ngàn người dân Cuba đang không có nước, một phần là do các vụ cúp điện đã làm tê liệt hệ thống cấp nước và hạ tầng.
Sự thiếu hụt thực phẩm, nhiên liệu và thuốc men quy mô lớn và ngày càng trầm trọng cũng khiến cuộc sống trên hòn đảo này thêm phần phức tạp.
Việc mất điện nhiều giờ mỗi ngày đã kéo dài hàng tháng trời, quét sạch kho dự trữ đồ đông lạnh quý giá và khiến cuộc sống của phần lớn người dân ngày càng bấp bênh.
Nỗi bức xúc gần như có thể tìm thấy ở khắp mọi nơi.
Trước một chính phủ không khoan nhượng với các cuộc biểu tình, nhiều người thể hiện sự bất mãn bằng cách rời khỏi Cuba, góp phần vào làn sóng di cư kỷ lục từ năm 2020.
Chính phủ Cuba đề xuất những giải pháp nào?
Chính phủ Cuba cho biết đã bắt đầu đầu tư vào một kế hoạch dài hạn nhằm gia tăng sản xuất điện từ các nguồn năng lượng tái tạo, chủ yếu là năng lượng mặt trời.
Họ cũng đang đầu tư vào việc tăng cường sản xuất dầu thô nội địa.
Trong tuần này, truyền thông nhà nước đã đưa tin rằng có 26 trang trại điện mặt trời đang được xây dựng trên toàn quốc, với mục tiêu đạt công suất lắp đặt mới là 1.000 megawatt (tương đương một phần ba nhu cầu hiện tại) trong vòng hai năm tới.
Một dự án tương tự khác dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2031.
Tình hình khủng hoảng kinh tế, thiếu hụt nhiên liệu và kinh phí đã làm chậm tiến độ, buộc chính phủ Cuba tiếp tục phụ thuộc vào các nhà máy điện lạc hậu trong tương lai gần.
Lưới điện Cuba từng sụp đổ ở quy mô này chưa?
Rồi. Sau khi bão Ian đổ bộ nước này vào tháng 9/2022, mạng lưới điện của Cuba đã sụp đổ, khiến toàn bộ đất nước không có điện trong vài ngày.
Nhà chức trách cuối cùng đã khôi phục lại hệ thống điện sau khi các cuộc biểu tình nổ ra ở nhiều thành phố, bao gồm cả ở thủ đô Havana.
