22 tháng 10 2024
Rất nhiều năm trước khi ba lần liên tiếp tham gia tranh cử tổng thống, ông Donald Trump đã là một trong những tỷ phú nổi bật nhất nước Mỹ.
Cuộc sống của ông Trump, một ông trùm bất động sản ở New York, đã được phơi bày trên khắp các mặt báo và chương trình truyền hình trong nhiều thập niên trước cuộc chạy đua không tưởng của ông vào Nhà Trắng trong các năm 2015 và 2016.
Tên tuổi và phong cách vận động tranh cử không kiêng nể của ông Trump đã giúp ông đánh bại những chính trị gia dày dạn kinh nghiệm – nhưng nhiệm kỳ đầy tranh cãi đã khiến cựu tổng thống Mỹ bị thay thế chỉ sau một nhiệm kỳ.
Năm nay 78 tuổi, ứng viên Đảng Cộng hòa một lần nữa lại thách thức mọi khó khăn khi thực hiện một màn tái xuất chính trị ngoạn mục, có thể dẫn đến việc ông trở lại Phòng Bầu dục.
Người thừa kế
Ông Trump sinh ngày 14/6/1946 tại quận Queens, thành phố New York, Mỹ.
Ông là người con thứ tư của ông trùm bất động sản New York, Fred Trump.
Mặc dù gia đình giàu có, ông Trump đã làm những công việc ở cấp thấp nhất trong công ty của cha và đã được gửi đến một học viện quân sự năm 13 tuổi khi bắt đầu có hành vi cư xử không đúng mực ở trường.
Sau khi nhận được tấm bằng từ Trường Tài chính Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, ông trở thành ứng cử viên sáng giá để kế nhiệm cha mình khi người anh trai Fred Trump Jr. quyết định trở thành phi công.
Fred Trump Jr. qua đời ở tuổi 43 do nghiện rượu, và người anh trai đã nói với ông Trump điều gì đó khiến cựu tổng thống tránh xa rượu và thuốc lá suốt cuộc đời.
Ông Trump cho biết ông đã bước chân vào lĩnh vực bất động sản với một khoản vay “nhỏ” 1 triệu USD từ cha trước khi gia nhập công ty.
Ông đã giúp quản lý danh mục đầu tư rộng lớn của người cha về các dự án nhà ở dân dụng tại các quận của thành phố New York và nắm quyền kiểm soát công ty vào năm 1971. Sau khi nắm quyền, ông đã đổi tên công ty thành tập đoàn Trump Organization.
Cha ông Trump, người mà cựu tổng thống mô tả là “nguồn cảm hứng của tôi”, qua đời vào năm 1999.
Thương hiệu
Dưới sự lãnh đạo của ông Trump, công ty của gia đình đã chuyển từ kinh doanh nhà ở tại các quận Brooklyn và Queens sang các dự án xa hoa ở quận Manhattan.
Đại lộ Số 5 nổi tiếng đã trở thành nơi tọa lạc của tòa nhà chọc trời Trump Tower (Tháp Trump), được cho là dự án bất động sản nổi tiếng nhất của ông trùm này và là nơi ở của ông trong nhiều năm. Khách sạn Commodore xuống cấp cũng được ông Trump mua lại và khôi phục thành Grand Hyatt.
Các bất động sản khác mang thương hiệu Trump – từ sòng bạc, chung cư, sân golf và khách sạn – cũng được xây dựng ở nhiều địa điểm trên khắp thế giới, từ Atlantic City, (bang New Jersey), Chicago và Las Vegas (bang Nevada) đến Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Philippines…
Sự nổi tiếng của ông tiếp tục lấn sân sang giới giải trí, đầu tiên là với tư cách chủ sở hữu các cuộc thi sắc đẹp Hoa hậu Hoàn vũ, Hoa hậu Mỹ, Hoa hậu Thiếu niên Mỹ, sau đó là người sáng tạo kiêm người dẫn chương trình truyền hình thực tế The Apprentice (tức Nhân viên Tập sự) của đài NBC.
Trong suốt 14 mùa, khi các thí sinh của chương trình The Apprentice cạnh tranh để giành được hợp đồng quản lý trong đế chế kinh doanh của ông, câu nói đặc trưng “Bạn đã bị sa thải!” đã giúp “Donald” trở thành một cái tên quen thuộc.
Ngoài ra, ông Trump cũng từng viết vài cuốn sách, xuất hiện trong các bộ phim và chương trình đấu vật chuyên nghiệp, đồng thời bán đủ loại sản phẩm từ đồ uống đến cà vạt.
Nhưng giá trị tài sản ròng của ông đã giảm trong những năm gần đây, tạp chí Forbes ước tính ông hiện có giá trị tài sản khoảng 4 tỷ USD.
Ông Trump cũng từng sáu lần riêng rẽ nộp đơn xin phá sản, và một số dự án của ông, bao gồm Trump Steaks (thương hiệu bò bít tết) và Trump University (Đại học Trump) – đã sụp đổ.
Cựu tổng thống Mỹ cũng đã che giấu thông tin thuế và một bài báo của The New York Times xuất bản năm 2020 tiết lộ ông Trump đã nhiều năm trốn thuế thu nhập và thua lỗ tài chính kinh niên.
Gia đình
Bên cạnh sự nghiệp, cuộc sống cá nhân của ông Trump cũng được công chúng quan tâm rộng rãi.
Người vợ đầu tiên và có thể nói là nổi tiếng nhất của ông là Ivana Zelnickova, một vận động viên và người mẫu người Séc. Ông Trump và bà có ba người con – Donald Jr., Ivanka và Eric – trước khi ly hôn vào năm 1990.
Cuộc chiến pháp lý gay gắt của họ đã lên trang nhất của các chuyên mục chuyện thị phi trên nhiều tờ báo, và những cáo buộc về bạo hành của bà Ivana Zelnickova – mà sau đó bà đã đính chính bớt – đã xuất hiện trong một bộ phim mới về ông Trump. Bà Ivana Zelnickova đã qua đời vào năm 2022.
Sau khi ly hôn với người vợ đầu tiên, ông Trump đã kết hôn với nữ diễn viên Marla Maples vào năm 1993, hai tháng sau khi người con duy nhất của họ là Tiffany chào đời. Họ ly hôn vào năm 1999.
Người vợ hiện tại của ông Trump là cựu người mẫu người Slovenia, bà Melania Knauss. Họ kết hôn vào năm 2005 và có một con trai là Barron William Trump vừa bước sang tuổi 18.
Khi trở thành chính trị gia, ông Trump đã phải đối mặt với những cáo buộc về các mối quan hệ ngoài hôn nhân và các hành vi tình dục sai trái.
Đầu năm nay, hai bồi thẩm đoàn riêng biệt đã tuyên bố ông Trump phạm tội phỉ báng nhà văn E Jean Carroll bằng cách phủ nhận cáo buộc tấn công tình dục của bà.
Cựu tổng thống được yêu cầu bồi thường cho nữ nhà văn tổng cộng 88 triệu USD, nhưng đã kháng cáo.
Ông Trump cũng bị truy tố 34 trọng tội và bị tuyên có tội trong vụ làm giả hồ sơ kinh doanh để che đậy một thỏa thuận chi tiền bịt miệng cho nữ diễn viên phim khiêu dâm Stormy Daniels liên quan đến một cuộc gặp gỡ ngoài luồng được cho là xảy ra vào năm 2006.
Ứng viên tổng thống
Trong một cuộc phỏng vấn năm 1980, ông Trump khi đó 34 tuổi, mô tả chính trị là “một cuộc sống rất tồi tệ” và nói rằng “những người có năng lực nhất” sẽ chọn thương trường.
Tuy nhiên, đến năm 1987, ông bắt đầu hé lộ về một cuộc chạy đua vào vị trí tổng thống. Ông đã có một cuộc vận động tranh cử ngắn ngủi vào năm 2000 với Đảng Cải cách (Reform Party), một đảng thứ ba muốn đối đầu với hai phe Dân chủ và Cộng hòa truyền thống.
Sau đó, một lần nữa ông tìm hiểu về cuộc đua vào Nhà Trắng vào năm 2012 với tư cách là một đảng viên Cộng hòa.
Ông Trump là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất “birtherism”, thuyết âm mưu đặt câu hỏi liệu ông Barack Obama có được sinh ra ở Mỹ hay không.
Ông không thừa nhận đó là lời nói dối cho đến năm 2016 và chưa bao giờ xin lỗi.
Đến tháng 6/2015, ông Trump mới chính thức tuyên bố tham gia cuộc đua vào Nhà Trắng, tuyên bố Giấc mơ Mỹ đã chết nhưng hứa hẹn sẽ “khôi phục nó lớn hơn và tốt hơn”.
Bài phát biểu đầy ngẫu hứng của ông đã phô bày sự giàu có và thành công trong kinh doanh; cáo buộc Mexico đưa ma túy, tội phạm và những kẻ hiếp dâm đến Mỹ; và hứa hẹn sẽ buộc quốc gia này trả tiền để xây một bức tường biên giới.
Các màn thể hiện nổi bật trên sân khấu tranh luận và một nền tảng chính sách đầy tranh cãi của ông Trump đã thu hút cả những người hâm mộ cuồng nhiệt lẫn những nhà phê bình gay gắt, cùng với một làn sóng chú ý từ truyền thông.
Với khẩu hiệu “Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại” (Make America Great Again), ông Trump dễ dàng vượt qua các đối thủ trong Đảng Cộng hòa để đối đầu với ứng cử viên của Đảng Dân chủ Hillary Clinton.
Chiến dịch tranh cử của ông, dù là lần đầu tiên, đã bị ảnh hưởng bởi nhiều tranh cãi, bao gồm một đoạn băng ghi âm bị rò rỉ cho thấy ông khoe khoang về hành vi lạm dụng tình dục, và ứng viên Đảng Cộng hòa luôn tụt lại phía sau bà Clinton trong các cuộc thăm dò ý kiến trước cuộc bầu cử.
Nhưng ông cuối cùng vẫn khiến các chuyên gia và các nhà thăm dò ý kiến bất ngờ khi chiến thắng một chính trị gia kì cựu.
Ông đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống thứ 45 của nước Mỹ vào ngày 20/1/2017.
Tổng thống Mỹ thứ 45
Ngay từ những giờ đầu tiên sau khi nhậm chức, ông Trump đã mang đến những kịch tính chưa từng có, thường xuyên đưa ra thông báo chính thức trên mạng xã hội Twitter (nay là X) và công khai đụng độ với các lãnh đạo nước ngoài.
Ông đã rút Mỹ khỏi các thỏa thuận khí hậu và thương mại lớn, cấm công dân từ bảy quốc gia có đa số dân là người Hồi giáo đến Mỹ, ban hành các quy định nhập cư nghiêm ngặt khác, khởi động một cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, thực hiện cắt giảm thuế kỷ lục và tái định hình quan hệ với Trung Đông.
Trong gần hai năm, một công tố viên đặc biệt đã điều tra cáo buộc thông đồng giữa chiến dịch tranh cử của ông Trump năm 2016 và Nga. 34 người đã phải đối mặt với các cáo buộc hình sự – về các vấn đề như tin tặc và tội phạm tài chính – nhưng không có ông Trump. Cuộc điều tra không xác định được có sự thông đồng hình sự.
Không lâu sau, ông Trump trở thành tổng thống Mỹ thứ ba trong lịch sử bị luận tội, với cáo buộc đã gây sức ép lên một chính phủ nước ngoài để moi thông tin bất lợi về đối thủ từ Đảng Dân chủ Joe Biden.
Ông đã bị Hạ viện do đảng Dân chủ lãnh đạo luận tội nhưng thoát hiểm tại Thượng viện do đảng Cộng hòa lãnh đạo.
Năm bầu cử 2020 mà ông tranh cử bị chi phối bởi đại dịch Covid.
Cựu tổng thống đã phải đối mặt với sự chỉ trích gay gắt về cách xử lý cuộc khủng hoảng khi Mỹ dẫn đầu thế giới về số ca tử vong và nhiễm bệnh, cùng với những bình luận gây tranh cãi, như gợi ý nghiên cứu xem liệu có thể trị bệnh bằng cách tiêm chất khử trùng vào cơ thể hay không.
Ông đã buộc phải tạm ngưng chiến dịch tranh cử vào tháng 10/2020 sau khi được chẩn đoán mắc Covid-19.
Mặc dù đã nhận được 74 triệu phiếu bầu vào năm 2020 – nhiều hơn bất kỳ tổng thống Mỹ đương nhiệm nào khác – nhưng ông Trump đã thua ông Biden trong cuộc đua vào Nhà Trắng khi kém hơn bảy triệu phiếu bầu.
Từ tháng 11/2020 đến tháng 1/2021, ông Trump đã khuếch đại các tuyên bố về các phiếu bầu bị đánh cắp và gian lận bầu cử tràn lan – những khiếu nại đã bị bác bỏ trong hơn 60 vụ kiện.
Từ chối chấp nhận kết quả, ông Trump đã hiệu triệu người ủng hộ tại Washington vào ngày 6/1/2021, kêu gọi họ tập trung tại Điện Capitol khi chiến thắng của ông Biden sắp được Quốc hội Mỹ chính thức chứng nhận.
Cuộc biểu tình đó đã biến thành một cuộc bạo loạn khiến các nhà lập pháp và phó tổng thống của chính ông gặp nguy hiểm và dẫn đến cuộc luận tội lịch sử lần thứ hai. Ông Trump một lần nữa được Thượng viện tha bổng, mặc dù với tỷ lệ sít sao hơn.
Các hành động của ông Trump vào ngày hôm đó hiện là trọng tâm của hai vụ án hình sự.
Tái xuất
Sự nghiệp chính trị của ông Trump tưởng như đã đến hồi kết sau cuộc bạo loạn tại Điện Capitol. Các nhà tài trợ và người ủng hộ đã thề sẽ không bao giờ ủng hộ ông nữa, và ngay cả những đồng minh thân cận nhất của ông cũng công khai từ chối ủng hộ ông.
Ông đã không dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm và chuyển gia đình đến bang Florida, nhưng với đội quân người hâm mộ trung thành vẫn ủng hộ ông, ông Trump vẫn giữ được ảnh hưởng lớn đối với Đảng Cộng hòa.
Có lẽ di sản lâu dài nhất của nhiệm kỳ tổng thống Donald Trump đã xuất hiện sau khi nó kết thúc – khi ba thẩm phán cánh hữu mà ông đề cử vào Tòa án Tối cao đã giúp chấm dứt gần 50 năm quyền phá thai trên toàn quốc.
Dù bị đổ lỗi cho kết quả không tốt của Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, ông Trump đã tuyên bố sẽ chạy đua một lần nữa cho chức vụ tổng thống và nhanh chóng trở thành ứng cử viên sáng giá của đảng này.
Hàng chục đối thủ, bao gồm cả phó tổng thống cũ, đã thách thức ông Trump nhưng đều thất bại vì cựu tổng thống tránh né sân khấu tranh luận và hướng mũi dùi vào ông Biden.
Ông Trump bắt đầu cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 với 91 cáo buộc hình sự ở bốn vụ án khác nhau, nhưng chiến lược trì hoãn các vụ kiện của ông đã phần nào thành công. Ba vụ án hiện sẽ không diễn ra trước cuộc bầu cử, và việc tuyên án ông tại phiên tòa phỉ báng ở New York – về những cáo buộc có thể nói là yếu nhất – đã bị hoãn đến cuối tháng 11 năm nay.
Vào ngày 13/7/2024, một tay súng 20 tuổi đã cố gắng ám sát ông Trump trong một cuộc vận động tranh cử ở thành phố Butler, bang Pennsylvania.
Nghi phạm Thomas Matthew Crooks đã bắn tám phát từ một khẩu súng trường kiểu AR-15 từ trên mái một tòa nhà gần đó, làm ông Trump bị thương ở tai phải. Tay súng Crooks đã bị lính bắn tỉa của Mật vụ hạ sát.
Vài ngày sau vụ ám sát hụt, tại Đại hội Toàn quốc của Đảng Cộng hòa, ông Trump chính thức trở thành ứng cử viên tổng thống của đảng này lần thứ ba liên tiếp, mở ra một cuộc tái đấu rõ ràng với ông Biden.
Là một tổng thống không được ưa chuộng trong lịch sử, nhiệm kỳ của ông Biden, tổng thống từ Đảng Dân chủ, đã ghi dấu ấn bằng những thành tựu về kinh tế và cơ sở hạ tầng sau đại dịch, nhưng cũng ghi nhận tình trạng lạm phát cao, làn sóng nhập cư bất hợp pháp và sự hỗn loạn trong chính sách đối ngoại.
Kể từ khi ông Biden từ bỏ cuộc đua vào Nhà Trắng và ủng hộ phó tổng thống của mình, bà Kamala Harris, ông Trump đã cố gắng gán đối thủ Harris với những thất bại của chính quyền Biden. Chiến thuật này của ông Trump đã thành công tương đối.
Các cuộc thăm dò trên toàn cho thấy, trong khi bà Harris đã thu hút cử tri tự do và gây quỹ được hàng triệu USD, cuộc đua vào ghế tổng thống hiện đang bám đuổi sát nút.
Ông Trump đã nói với những người ủng hộ rằng ngày 5/11/2024 – ngày bầu cử ở Mỹ – sẽ là “ngày quan trọng nhất trong lịch sử đất nước chúng ta”.
