12 tháng 11 2024
Trong chiến dịch tái tranh cử, ông Donald Trump đã thề sẽ thanh trừng các vị tướng quân đội được cho là “tỉnh thức” (woke). Giờ đây, khi đã chiến thắng, câu hỏi tại các hành lang Lầu Năm Góc là liệu vị tổng thống đắc cử có thực hiện những gì ông đã nói không.
Ông Trump được cho là sẽ có cái nhìn tiêu cực hơn về các nhà lãnh đạo quân sự Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai sau khi Lầu Năm Góc đã phản đối ông về mọi thứ, từ thái độ hoài nghi của ông đối với NATO cho đến việc ông sẵn sàng điều quân để dập tắt các cuộc biểu tình trên đường phố.
Các tướng lĩnh và lãnh đạo quốc phòng dưới thời ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên là những người chỉ trích vị tổng thống đắc cử dữ dội nhất. Một số người coi ông là phát xít và tuyên bố ông không đủ tư cách để giữ chức tổng thống.
Đáp trả với sự tức giận, ông Trump nói rằng cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mark Milley có thể bị xử tử về tội phản quốc.
Các cựu quan chức cũng như các quan chức đương nhiệm cho rằng ông Trump sẽ ưu tiên lòng trung thành trong nhiệm kỳ thứ hai của mình và loại bỏ các sĩ quan quân đội và các công chức dân sự sự nghiệp mà ông cho là không trung thành.
“Thành thật mà nói, ông ta sẽ phá hủy Bộ Quốc phòng. Ông ta sẽ vào cuộc và sa thải các vị tướng đã chiến đấu vì Hiến pháp,” ông Jack Reed, đảng viên Dân chủ, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, nói.
Các vấn đề về chiến tranh văn hóa có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc sa thải.
Fox News hỏi ông Trump vào tháng 6/2024 rằng liệu ông có sa thải các vị tướng được mô tả là “tỉnh thức” (woke) hay không – một thuật ngữ chỉ những người tập trung vào công lý xã hội và chủng tộc nhưng thuật ngữ này lại bị phe bảo thủ sử dụng để hạ thấp các chính sách tiến bộ.
“Tôi sẽ sa thải họ. Chúng ta không thể có một quân đội ‘woke’ được,” ông Trump trả lời.
Một số quan chức hiện tại và trước đây lo ngại nhóm của ông Trump có thể nhắm vào chủ tịch hiện tại của Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân – Đại tướng Không quân Charles Brown Jr, một cựu phi công chiến đấu, một chỉ huy quân sự được kính trọng và cũng là người tránh xa chính trị.
Vị tướng da đen này đã phát một video mang thông điệp về sự phân biệt đối xử trong hàng ngũ quân đội ngay sau vụ cảnh sát giết George Floyd vào tháng 5/2020 tại thành phố Minneapolis, bang Minnesota. Ông Brown đã trở thành tiếng nói ủng hộ sự đa dạng trong quân đội Hoa Kỳ.
Khi được đề nghị bình luận, người phát ngôn của ông Brown, Đại úy Hải quân Jereal Dorsey, nói:
“Chủ tịch cùng với tất cả các quân nhân trong lực lượng vũ trang của chúng tôi vẫn tập trung vào an ninh và quốc phòng của quốc gia và sẽ tiếp tục làm như vậy, đảm bảo quá trình chuyển giao suôn sẻ sang chính quyền mới của Tổng thống đắc cử Trump.”
Phó tổng thống đắc cử J.D. Vance, với tư cách là thượng nghị sĩ, đã bỏ phiếu chống lại việc xác nhận ông Brown trở thành sĩ quan quân sự cấp cao nhất của nước Mỹ vào năm 2023. Ông Vance đã chỉ trích điều bị coi là sự phản kháng trong Lầu Năm Góc đối với các mệnh lệnh của Trump .
“Nếu những người trong chính phủ của bạn không tuân theo bạn, bạn phải loại bỏ họ và thay thế họ bằng những người đồng điệu với những gì tổng thống đang cố gắng làm,” ông Vance nói trong một cuộc phỏng vấn với bình luận viên cánh hữu Tucker Carlson trước cuộc bầu cử.
Trong suốt chiến dịch của mình, ông Trump đã cam kết khôi phục tên của một vị tướng Liên minh miền Nam (ủng hộ chế độ nô lệ trong thời kỳ nội chiến Mỹ) tại một căn cứ quân sự lớn của Mỹ, đảo ngược một thay đổi được thực hiện sau vụ George Floyd.
Thông điệp chống phong trào “tỉnh thức” mạnh mẽ nhất của ông Trump trong chiến dịch đã nhắm vào binh lính chuyển giới.
Ông Trump trước đây đã cấm các quân nhân chuyển giới và đăng một quảng cáo chiến dịch tranh cử trên mạng xã hội X, mô tả họ là những người yếu đuối, với lời thề rằng “CHÚNG TA SẼ KHÔNG CÓ MỘT QUÂN ĐỘI ‘WOKE’!”.
Nhóm chuyển giao của ông Trump đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận của Reuters.
‘Các mệnh lệnh hợp pháp’
Ông Trump đã nói rằng quân đội Mỹ có thể đóng vai trò quan trọng trong nhiều ưu tiên chính sách của ông, từ việc huy động Vệ binh Quốc gia và có thể là quân đội đang tại ngũ để thực hiện trục xuất hàng loạt người nhập cư không có giấy tờ cho đến việc triển khai quân đội để giải quyết tình trạng bất ổn trong nước.
Những đề xuất như vậy khiến các chuyên gia quân sự lo ngại. Họ cho rằng việc triển khai quân đội trên đường phố Mỹ không chỉ vi phạm pháp luật mà còn khiến phần lớn người dân chống lại lực lượng vũ trang vốn đang được nhiều người kính trọng.
Trong một thông điệp gửi đến quân đội sau khi ông Trump thắng cử, Bộ trưởng Quốc phòng sắp mãn nhiệm Lloyd Austin đã thừa nhận kết quả của cuộc bầu cử và nhấn mạnh rằng quân đội sẽ tuân thủ “mọi mệnh lệnh hợp pháp” từ các nhà lãnh đạo dân sự của mình.
Nhưng một số chuyên gia cảnh báo rằng ông Trump có phạm vi rộng để diễn giải luật pháp và quân đội Mỹ không thể không tuân thủ các mệnh lệnh dù họ coi là sai trái về mặt đạo đức nhưng hợp pháp.
“Có một nhận thức sai lầm phổ biến của công chúng rằng quân đội có thể chọn không tuân theo các mệnh lệnh vô đạo đức. Và thực tế là không đúng,” nhà nghiên cứu Kori Schake thuộc Viện Doanh nghiệp Mỹ, một viện có lập trường bảo thủ, nói.
Bà Schake cảnh báo rằng nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump có thể chứng kiến các vụ sa thải cấp cao khi ông thúc đẩy các chính sách gây tranh cãi.
“Tôi nghĩ sẽ có sự hỗn loạn rất lớn trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump, vì các chính sách mà ông sẽ cố gắng ban hành và vì những người mà ông sẽ bổ nhiệm,” bà nói.
Một viên chức quân đội giấu tên của Mỹ không nghĩ điều đó đáng lo ngại, nói rằng việc tạo ra sự hỗn loạn trong nhân sự quân đội cấp cao sẽ tạo ra phản ứng chính trị dữ dội và không cần thiết. Ông Trump không cần điều đó để đạt được mục tiêu, người này nói.
“Các sĩ quan quân đội thường tập trung vào chiến đấu chứ không phải chính trị. Tôi thấy họ hài lòng với điều đó và họ nên như vậy,” viên chức quân sự này nói.
Giảm quyền lực của các viên chức dân sự
Các viên chức dân sự tại Lầu Năm Góc có thể phải trải qua các bài kiểm tra lòng trung thành, theo những viên chức hiện nay và cả những người từng làm việc ở đó.
Các đồng minh ông Trump đã công khai ủng hộ việc sử dụng các lệnh hành pháp và thay đổi quy định để thay thế hàng ngàn viên chức dân sự bằng các đồng minh bảo thủ.
Một quan chức quốc phòng cấp cao giấu tên của Mỹ nói với Reuters rằng Lầu Năm Góc ngày càng lo ngại ông Trump sẽ thanh trừng những nhân viên dân sự chuyên nghiệp khỏi bộ này.
“Tôi rất lo ngại về cấp bậc của họ,” người này nói, đồng thời nói thêm rằng một số đồng nghiệp đã bày tỏ lo ngại về tương lai công việc của mình.
Các nhân viên dân sự nằm trong số gần 950.000 nhân viên mặc thường phục làm việc trong quân đội Mỹ và nhiều người có kinh nghiệm chuyên môn cao.
Khi tranh cử, ông Trump đã thề sẽ cắt giảm lực lượng lao động trong chính phủ liên bang.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, một số đề xuất gây tranh cãi của ông Trump đối với các cố vấn – chẳng hạn như bắn tên lửa vào Mexico để phá hủy các phòng thí nghiệm ma túy – chưa bao giờ trở thành sự thật, một phần vì sự phản đối từ các quan chức tại Lầu Năm Góc.
“Đây sẽ là năm 2016 (năm ông Trump lần đầu đắc cử) nhưng với sức mạnh khủng khiếp cùng với nỗi lo sợ rằng ông ấy sẽ làm suy yếu hàng ngũ và chuyên môn, gây ra thiệt hại không thể khắc phục cho Lầu Năm Góc,” viên chức giấu tên nói.
