Quyền tự do sử dụng súng ở Mỹ và những bi kịch chưa có hồi kết

Đăng ngày: 27/05/2022

Chi Phương

Vụ xả súng ở một trường tiểu học thuộc bang Texas và những vấn đề liên quan đến quyền sử dụng súng ở Hoa Kỳ là chủ đề được nhiều báo Pháp quan tâm ngày hôm nay, 27/05/2022.

“Nước Mỹ chém giết lẫn nhau, đảng Cộng Hoà thì quay mặt nhìn đi chỗ khác” là tiêu đề của xã luận báo Le Monde hôm nay. Theo tờ báo, điều này chẳng khác nào đồng phạm với những thảm kịch tiếp nối nhau. Vụ thanh niên Mỹ 18 tuổi nổ súng vào trường tiểu học đã lấy đi sinh mạng của 19 trẻ em và hai người lớn, một lần nữa rúng động nước Mỹ. Những thảm kịch tương tự cũng đã xảy ra trước đó : thảm sát bằng súng ở Sandy Hook 2013, ở Parkland năm 2018 và gần đây nhất là ở một siêu thị ở New York. Trong mỗi tấm bi kịch này, hung thủ đều không gặp bất cứ vật cản pháp lý nào để có thể tiếp cận súng một cách hợp pháp.  

Le Monde cho biết quyền sử dụng vũ khí ở Mỹ trở nên hiển nhiên đến nỗi mà các nhà cung cấp vũ khí không cần tốn công vận động hành lang. Cây bút xã luận chỉ trích rằng 8 vụ xả súng kinh hoàng trong vòng 13 năm dường như không thay đổi gì. Vào năm 2021, hơn 20 triệu khẩu súng được bán ra tại Mỹ và không thể nhắc đến con số 20 000 người thiệt mạng vì súng, chưa kể những người tự tử. Le Monde đánh giá rằng đảng Cộng Hoà bất lực, không thiết lập được mối quan hệ nhân quả giữa hai hiện tượng.

Giới trẻ, công nghệ và vũ khí  

La Croix dành hồ sơ lớn nói về chủ đề này. Xã luận tờ báo quan tâm đến quyền sử dụng súng ở Hoa Kỳ, khi hung thủ vụ xả súng ở Texas chỉ vừa mới 18 tuổi đã có thể mua hợp pháp một khẩu súng tấn công AR-15 – phiên bản dân sự của súng trường, có thể bắn nhiều lần trong thời gian kỷ lục. Tờ báo trả lời từng câu hỏi. Thứ nhất, tại sao giới trẻ Hoa Kỳ lại bị thu hút bởi vũ khí ? Thông tín viên của nhật báo công giáo tại Hoa Kỳ cho biết 9/10 người trẻ đã thực hành bắn súng vì lý do an ninh. Điều này làm gia tăng nguy cơ trầm cảm ở giới trẻ, và sự lo lắng về cái chết.  

Hơn nữa, việc tiếp cận vũ khí và những thông tin đi kèm cũng khá dễ dàng qua các nền tảng mạng xã hội như Tiktok và Youtube. Với Internet và sự phát triển của công nghệ mới, ngay cả trong những bang quy định nghiêm ngặt về quyền sở hữu súng, người ta có thể tiếp cận những loại vũ khí không bị truy vết bằng việc mua phụ kiện riêng, hoặc sử dụng máy in 3D. Đại dịch cũng như tình trạng bạo lực gia tăng, nhiều người đổ xô đi mua súng vì lý do an ninh.

Điều đáng chú ý đó là hồ sơ lý lịch tội phạm nổ súng giết người. La Croix cho biết họ thường là người da trắng ít học, chưa có tiền án tiền sự, là nhóm người có vũ trang cao nhất so với các chủng tộc khác ở Mỹ. Sở hữu súng là cách để họ khẳng định lại danh tính và quyền hạn của mình. Ngoài ra, các tội phạm trong các vụ tàn sát thường mắc bệnh trầm cảm, hoặc tâm thần hoặc do tổn thương tâm lý từ thời thơ ấu. Khi quyết định giết người, họ thường không có ý định sống sót sau đó.  

Tại sao sau bao nhiêu năm Hoa Kỳ vẫn bất lực trong việc quản lý và hạn chế sử dụng vũ khí ? Hơn nữa, Hiệp hội súng trường quốc gia, chuyên về vận động hành lang ủng hộ vũ khí vẫn tổ chức đại hội thường niên vào hôm nay, 27/05, vài ngày sau vụ thảm sát. Theo Lauric Henneton, giảng viên tại đại học l’université de Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines, người Mỹ vẫn duy trì ý niệm về việc sở hữu súng từ thời chiến tranh Cách Mạng Mỹ, đó là phải có vũ khí để tự vệ chống lại kẻ thù, và thậm chí chống lại cả chính phủ. Đối với cử tri và ứng viên đảng Cộng Hoà, đây là quyền tự do căn bản. Họ cho rằng giáo viên cần trang bị vũ khí trong trường hợp bị tấn công. 

Hiến Pháp bất di bất dịch 

Cũng trong chủ đề này, luật sư Olivier Piton, làm việc tại Washington trả lời Figaro giải thích vì sao rất khó có thể thay đổi chỉnh sửa luật về sử dụng vũ khí cũng như về vận động hành lang trong lĩnh vực này. Bản Hiến Pháp sửa đổi lần thứ hai của Hoa Kỳ “tôn vinh” quyền sử dụng súng của mọi công dân. Ngoài ra, liên quan đến đặc quyền của mỗi bang đối với Nhà nước liên bang, sửa đổi luật pháp quốc gia và sửa đổi Hiến Pháp không dễ dàng và phải đáp ứng được hai điều kiện : Quốc hội phải thông qua sửa đổi theo nguyên tắc hai phần ba số dân biểu ủng hộ. Sau đó, bản sửa đổi phải được chấp thuận bởi ba phần tư số bang của Hoa Kỳ. Sự cân bằng quyền lực chính trị khiến cả hai điều kiện trên gần như không thể đáp ứng được.