Chuly sưu tầm
Trần Huy Sao.
Câu Chữ Thời Gian
“ Thời gian đi qua rồi không cách chi mà níu lại được..”
Ôn ngồi rung đùi uống rượu, giọng khinh thế ngạo vật, cố hữu: “ Mi nói rứa cũng đúng nhưng tao thì cho là không đúng”.
Chai rượu đã vơi gần nửa. Ly rượu chờ rót thêm.
Không biết rượu nói hay ôn nói đây! Nghe tiếng ôn cười sảng khoái: “ Mi tưởng rượu nói đó hỉ, cái thằng việt kiều kia !. Tao nói có sách mách có chứng, đâu có nói hồ đồ. Để rồi mi coi…”. Ôn day người phía cửa bếp, lớn giọng: “ Mạ mi ơi ! Làm chi bỏ đó, ra ngồi đây chứng nhận giùm coi. Ra đây”. Mệ giao chảo thịt xào hành, món nhậu, cho dì Hương Giang, vội vàng chạy ra ngồi bên ôn. Quá là gia trưởng!.
Nghĩa thầm nóng mặt, khó chịu. Thấy mệ vẫn vui vẻ. Thấy ôn vẫn bình thường :“ Mạ mi hồi nảy ở trong bếp không nghe hắn nói…” Ôn ngó chai rượu, liếc ly rượu : “ Í, rót rượu đã rồi nói thêm.Cũng ké một miếng đi, giải mỏi.”. Mệ rụt rè nhìn chai rượu chính gốc xứ Huê Kỳ mà thằng cháu đem về làm quà. Cầm cách nào đây cho đúng điệu văn minh. Không lẽ cứ nắm đại rồi rót vô ly. Mấy cái ly cũng đem về biếu. Ly pha lê trong suốt, vẻ dáng tân kỳ. Ngại tay quá.
Nghĩa biết ý, vội cầm chai rượu rót vô ly cho Ôn. Ngấn rượu trong ly chỉ nhích hơn một nửa. Tiện tay, anh cầm cái ly bên cạnh, rót một ly đầy. Mệ thoáng nhìn anh, rất nhanh, mà anh giả lơ.
Anh không quên được là Mệ có ăn trầu nhả bã hút thuốc phà hơi. Mệ ăn trầu tới nỗi chai môi. Thuốc Cẩm Lệ khói bay, dù tản mạn, cũng quá nặng mùi. Lâu lâu cũng có lén Ôn, làm một ly rượu trắng.
Nay sẵn dịp Ôn đưa lời thì cứ, cố tình, rót đầy ly cho Mệ uống công khai. Uống rứa mới sướng, mới đã.
Đón ly rượu từ tay anh, Mệ cười hễ hả tới nỗi anh cũng thấy vui trong lòng. Mệ nhìn anh, dù rất thoáng, nhưng sao thấy ánh mắt long lanh tươi trẻ như hồi còn con gái.
Mệ làm ngọt hết ly, lim dim. Anh bỗng dưng thấy mình lú lẫn sao không biếu riêng Mệ một chai để Mệ lim dim một mình. Một mình lim dim mới thoải mái, mới đã đời. Mai thế nào cũng ra phố, tìm chai cho Mệ.
Rót thêm ly đầy nữa.
Mệ nhìn anh, trong ánh mắt nhìn có lời cảm ơn. Anh lại cố tình giả lơ, mà thấy thầm vui trong bụng.
Ngó Ôn. Gần mười lăm năm đi biệt nay liếc thầm Ôn, thấy già dễ sợ.
Hôm qua trong buổi cúng giỗ, Ôn ngồi trốc, ngó nhìn xuống bàn tiệc họ hàng làm cho đám trai tráng thuộc hàng con cháu nhột vía cầm chừng mấy chai Heineken, Huda thầm lặng không dám hò dô ta trăm phần trăm. Buổi cúng giỗ giập đầu bái kiến tổ tiên rồi vái xin trước cúng sau cấp cho con cháu gầy bữa tiệc linh đình mừng có cơ hội tìm thấy gặp nhau đã rất êm đềm không có gì đáng tiếc xảy ra.
Ôn nói: ” Ở nơi hương trầm nhang khói là phải giữ cho hương trầm thơm nhang khói thơm. Ôn không làm khác được đâu con.”
Rồi chiều nay, Ôn nói: “Hôm qua biếu Ôn chai rượu thì khui ra uống. Hương trầm nhang khói đã bay xa rồi, giờ Ôn ngồi đây bụi bặm hơi hám đời thường hưởng chút hương hoa thế giới coi có giống vị quê hương “.
Ôn ngồi trầm ngâm bên chai rượu quê người. Nghĩa thấy Ôn già theo thời gian. Thương lắm mà không ưng trong bụng khi nghe Ôn nói điều nghịch lý là thời gian làm con người trẻ lại. Khó tin chuyện đó. Vậy mà Ôn nói có rồi còn kêu mệ ra chứng minh.
Mệ ra ngồi chờ nhưng chưa chứng minh điều chi hết, đang chứng nhận ly rượu ngoại đầy tự lòng thảo thơm của thằng cháu ngoại cố tình quá tay rót, thiếu điều tràn mé.
Mệ uống một hơi quên cả ngó ngàng, ý tứ. Đây có lẽ là ly rượu, đầu tiên, có sự đồng tình ưng thuận, có niêm thuế rõ ràng chớ không là rượu lậu. Bởi thấy đôi mắt Mệ không nhìn ngang ngó dọc, chỉ lim dim tận hưởng. Sảng khoái vô cùng, vô tận.
Chờ Mệ lim dim đúng độ, nhẹ nhàng đặt ly rượu không xuống bàn, Nghĩa vội vàng rót thêm…Ly thứ ba. Ly nào cũng cố tình đầy đặn.
Ôn tằng hắng khiến cho Mệ rụt tay nâng làm ly rượu sóng sánh. Nghĩa nhìn Mệ thầm khuyến khích. Ưng Mệ uống ngọt thêm ly nữa cho “đã nưa” nhưng Mệ chỉ thầm lặng nhìn ly rượu, chờ Ôn.
Chờ Ôn nói về câu chuyện thời gian đang dở dang.
Nghĩa cũng đang chờ, nóng lòng chờ.
Ôn cầm ly rượu, điệu nghệ, đưa ngang tầm nhìn của Mệ, rồi ngưng lại như có ý mời. Nghĩa chưa kịp “ nhắc tuồng” thì đã thấy Mệ vội vàng cầm ly rồi nốc cạn. Nhanh nhẹn, gọn gàng tới nỗi Nghĩa cũng phải giựt mình.
Ôn thì chỉ nhấp một ngụm sành điệu rồi đặt ly xuống, tằng hắng lấy giọng, hình như là nói với Mệ :
– Ôn cháu tui đang bàn chuyện thời gian. Cái thằng cháu ni hắn nói thời gian qua đi không níu lại được. Tui thì nói được, níu được chớ sao không?. Rõ ràng mạ mi thấy đó, mới đây thôi, con Hương Bình hắn về thăm mà tui ngó không ra….
Nghĩa giật mình khi ôn nhắc tới dì Hương Bình…
**
Đây là câu chữ thời gian Nghĩa viết riêng về Dì…
….Dượng qua mỹ đã mười năm. Hình như phong thổ ở miền quê mới không thích nghi nên Dượng vẫn in như ngày nào. Nhìn chung, Dượng chẳng có gì thay đổi. Dì thì ngược lại, béo tốt đẫy đà, trông trẻ lại cả gần mười năm. Lần đầu gặp Dì, tôi nhìn không ra. Bởi thấy Dượng, như gốc đào cằn khô, đứng bên người đàn bà phổng phao tươi mát.
Dượng nhào tới nắm tay tôi, mừng vui không dấu. Tôi thì không đủ nhiệt tình nắm trả vì trong bụng đang thầm trách Dượng sao nỡ qua sông đắm đò, đặng cá quên nơm !. Dượng vô tình đâu biết ý nghĩ của tôi, kéo người đàn bà tới, cười cười :
– Con biết ai đây không?. Dì của con đó !
Tôi ngượng nghịu gật đầu chào, xa lạ. Nghe tiếng người đàn bà cười giòn dã. Bàn tay mập ú vỗ vai tôi đau điếng :
– Ối trời ơi, cái thằng này!. Không còn nhận ra Dì nữa sao ?.
Tôi giật thót người. Tiếng nói rõ ràng là của Dì, không nhầm lẩn được. Tôi cười ngượng nghịu, chống chế :
– Nãy giờ con nhìn không ra, tưởng là..cô nào. Dạo này Dì trẻ, đẹp quá chừng !
Dì cười thoải mái, buông gọn một tiếng “ Thank you”. Rồi tự nhiên, thân mật quàng tay qua vai tôi, vào nhà. Tôi đi mà gần như phải chạy theo độ nương đẩy của Dì. Dượng lẻo đẽo theo sau. Phải qua một khoảnh sân rộng tươi mát màu cỏ xanh trải thảm. Mấy chậu Hồng nhung đủ màu đang độ mãn khai, thoảng mùi hương dịu nhẹ.
Nỗi thẩn thờ từ sự đổi thay của Dì sau hơn mười năm gặp lại vẫn còn nặng trĩu trong lòng…
Giữa hai hình ảnh ngày xưa và hôm nay hoàn toàn khác biệt.
Tôi nghiêng đầu, lén nhìn xuống bàn tay Dì đang ghì chặt lấy vai tôi. Bàn tay mập mạp đỏ hồng, những ngón tay tròn núc, móng sơn màu đỏ chói. Sao lòng tôi tự nhiên thoáng có chút gì buồn buồn, xa vắng !. Tôi nhớ bàn tay cầm chén chè đậu Ván, Dì đưa tôi mỗi lần Dì cháu gặp nhau ở khu chợ Chiều xóm nhỏ, nơi Dì vẫn thường ngồi với gánh chè nuôi sống cả gia đình. Bàn tay gầy guộc in nổi những đường gân xanh chằn chịt khiến tôi chạnh lòng, ngập ngừng không muốn nhận. Hai Dì cháu nhìn nhau thoáng nhanh, dù không nói, nhưng cũng cảm nhận chung một nỗi đắng cay chất chồng từ cuộc sống. Tôi có mặc cảm ăn chén chè của Dì là tôi ăn bớt vô phần thu nhập nhỏ nhoi của một gia đình trong thời buổi gạo châu củi quế. Nhưng nếu từ chối thì Dì buồn và tủi thân…
Mười năm!. Khoảng thời gian chưa đủ dài và cũng không hẳn là ngắn. Chỉ khi nhìn lại Dì tôi mới thấy rõ là khoảng thời gian đó quả có dài. Dài quá cho một sự đổi thay đến choáng ngợp. Từ nét mặt, sống mũi, gò má cho đến cả nhân dáng, cung cách, điệu bộ….
Với cuộc sống văn minh phương tiện, con người có thể đổi thay tất cả. Khoa học kỷ thuật tân tiến không ngừng phát triển để làm nên những trò ảo thuật. Dì quay vòng trong quỷ đạo của trò ảo thuật nôn náo kéo ngược thời gian, tìm lại dáng đứng của mình, bù lổ những năm tháng cơ cực đến phờ phạc, héo hắt cả con người.
Phải nói rằng tôi không được thoải mái, tự nhiên khi gặp lại Dì. Từ nơi Dì, tất cả đã đổi thay. Biết đâu chừng và cũng có thể, cả sự đổi thay về nếp suy nghĩ tình cảm mà Dì, cháu vẫn dành cho nhau!. Tốt hơn hết là nên, rất nên, giữ một khoảng cách thăm dò để khỏi rơi vào tâm trạng hụt hẫng, buồn.
Vào tới phòng khách mát rượi, Dì ấn tôi ngồi xuống bộ sofa rộng rinh rồi hối Dượng đi lấy nước cam. Dượng mới vừa ngồi xuống đã vội đứng lên đi qua phòng bên, dáng đi nhẫn nhục lặng thầm. Tôi nhìn theo và ngỡ ngàng khám phá là Dượng có phần teo tóp hơn xưa. Cái khoảng mười-năm-thời-gian đã phủ phàng đẩy Dượng ngã chúi về phía trước trong khi đó lại kéo ngược Dì trở lại phía sau.
Khi Dượng trở lại với mấy ly cam vắt thì Dì nói với tôi:
– Thôi, hai dượng cháu ngồi nói chuyện. Dì phải đi đây chút
Day sang Dượng, Dì dặn dò:
– Đồ ăn còn trong tủ nhiều lắm nghen. Đừng có la cà ra quán, tốn tiền
Rồi Dì vào phòng riêng.
Phút giây hội ngộ mười năm chỉ có vậy!. May mà tôi đã chuẩn bị tâm lý ngay từ đầu nên còn giữ được nụ cười gượng gạo. Hình như đoán được ý nghĩ của tôi, Dượng nói như là lời an ủi :
– Dì con vậy đó, đừng buồn. Mặc kệ Bà, Dượng cháu mình ngồi đây nói chuyện quê nhà cho vui.
Buồn vui sao thì chưa biết, nhưng hiện giờ tôi cảm thấy buồn tủi trong lòng. Nỗi háo hức chỉ vừa mới đây thôi, đã xẹp như cái bong bóng xì hơi.
Có tiếng máy xe nổ, tiếng cửa garage mở lên rồi đóng xuống chậm đều. Dì đã đi.
Tôi nhìn ra bầu trời chiều vàng vọt những tia nắng chia đều trên một góc sân cỏ mượt. Những ngọn cỏ ngợp nắng vàng rưng, gợi thoáng nỗi buồn xa vắng sao thấy quen quen. Phải rồi ! Màu vàng chiều nắng của một góc sân quen quê nhà, nơi tôi đã sống những tháng ngày vàng vọt sau cuộc đổi đời. Màu nắng vàng gợi nhớ những khuôn mặt thân quen một thời chung niềm cơ cực. Hình ảnh Dì đậm nét trong tôi từ những năm, tháng đó. Tôi vẫn còn hình dung được những buổi sáng khi tôi đạp chiếc xe cà-tàng xuống con dốc Ngô Quyền vội vã đến hợp tác xã xây dựng, nơi tôi làm việc đã thấy Dì với gánh chè trên vai nặng trĩu. Hai Dì cháu chỉ kịp nhìn nhau cười. Vì chiếc xe không có thắng, tôi phải rà bàn chân vô bánh sau hãm đà xe đang lao xuống dốc, vượt qua trước ánh mắt lo âu nhìn theo của Dì.
Buổi chiều trở về, đôi lúc gặp Dì ngay đầu con dốc chợ Chiều thì thế nào tôi cũng được một chén chè đậu Ván. Tôi ăn mà không thấy vị ngọt, nghèn ngẹn vị đắng cay. Nhất là khi lén nhìn nồi chè chưa vơi hết nửa. Chừng như cũng đoán được ý nghĩ thầm kín của tôi, Dì mĩm cười khỏa lấp : “ Liệu mà sắm cái thắng xe đi!. Thấy con lao xuống dốc Dì muốn đứng tim luôn”. Tôi cũng cố cười khỏa lấp không khí ngượng nghịu, nói câu khôi hài : “ Thắng chi nữa, Dì. Tuột dốc quá chừng rồi, thắng cách chi cho lại!”. Hai Dì cháu cùng cười.
Chuyện cái thắng xe, mỗi lần gặp lại, Dì cứ nhắc. Dì không nghĩ xa xôi chuyện tuột dốc đổi đời mà chỉ lo là tôi có ngày nằm chổng cẳng dưới con dốc thì không có ai cùng chia gánh nặng áo cơm với gia đình trong thời buổi khó khăn cùng cực.
Từ nơi Dì, tôi vẫn giữ lại chén chè đậu Ván cho dù sau này Dì Dượng được anh Mạnh, người con trai độc nhất, bảo lảnh ra đi. Gánh chè nhượng lại cho thím Nguyện, người bạn thời con gái, của Dì.
Ngày tiễn đưa, tôi giữ thêm một hình ảnh nữa, về Dì.
Hình ảnh của người Dì gầy guộc, cử chỉ và lời nói lúc nào cũng chậm chạp đắn đo. Nhìn Dì, tôi cứ ái ngại với ý nghĩ rồi sẽ thế nào khi qua vùng đất mới. Ở đất nước văn minh phương tiện, cuộc sống sôi động, rập khuôn, máy móc chắc là Dì sẽ cảm thấy lạc lõng cô đơn. Làm sao Dì có thể thích nghi với đời sống mới !. Ý nghĩ này cứ giữ mãi trong tôi qua bao năm, tháng kéo theo nỗi xót xa thương cảm khi mỗi lần chợt nhớ tới Dì.
Để rồi khi gặp lại, nỗi xót xa thương cảm mang nặng bao năm bỗng dưng tan biến nhường cho nỗi buồn tủi choáng ngợp cả lòng! Sự đổi thay tàn nhẫn đã thật sự làm thương tổn tình cảm thầm kín dịu dàng có được từ những năm, tháng khi Dì cháu còn ở quê nhà…
Như vậy là chén chè đậu Ván của những cơ cực long đong đã đi lạc đường dâu bể rớt xuống chỗ phồn hoa! Có còn giữ được vị ngọt thanh cảnh! Có còn giữ được ấm nồng hay cũng tàn nhẫn đổi thay….
***
Đây là câu chữ thời gian Nghĩa viết riêng cho Ôn…
Ôn nhắc tới dì Hương Bình với nụ cười sảng khoái. Mệ cũng cười như chưa bao giờ cười bởi năm ly đầy rồi chớ ít ỏi gì!. Ôn Mệ với chai rượu hùa nhau làm cho Nghĩa không còn lý lẽ. Thời gian đi qua thì cứ đi qua. Dì Hương Bình níu lại thì cứ níu. Rõ ràng đâu còn chối cãi!. Ôn nhìn không ra, Nghĩa cũng nhìn không ra khi gặp Dì. Cái nhìn-không-ra chẳng phải là vì, theo thời gian, già nua thảm hại mà ngược lại, trẻ trung tươi mát hơn xưa.
Vậy là Ôn không vì rượu mà vì hình ảnh dì Hương Bình để nói ngược chuyện thời gian…
Tháng rồi cậu Ngự về thăm, khi trở lại có ghé qua nhà đưa lá thư dài của dì Hương Giang. Nghĩa rất cảm động vì đây là chuyện lạ.
Trong cuộc sống bộn bề chắc chắn là dì không có chỗ dung chứa hình ảnh của những đứa cháu. Tính Dì thầm lặng ít nói, khó cười. Dì ở vậy để phụng dưỡng ôn mệ. Nghĩa với anh chị em con cậu, con dì thỉnh thoảng có về thăm cũng chỉ được chuyện trò với dì giây lát. Sau vài câu thăm hỏi cần thiết là Dì cố tình chấm dứt câu chuyện rồi lảng đi.
Gần gụi thân thiết với Dì là căn phòng ngủ riêng tư xinh xắn bày biện những con thú nhồi bông và góc bếp sắp xếp gọn gàng ngăn nắp, nồi chảo sáng loáng.
Hóa ra thư Dì viết đề cập tới câu chuyện níu kéo thời gian mà có lần Nghĩa về ngồi hầu chuyện cùng ôn ( và ngó mệ được dịp uống rượu thoải mái !). Chuyện lâu rồi, tưởng quên, Dì lại nhắc. Thư viết dài dòng triết lý về hai chữ thời gian. Nói chung là mênh mông chữ nghĩa.
Cuối cùng, Dì kết luận vấn đề…
“…Rứa đó. Hồi đó Dì đứng sau cửa bếp hóng chuyện( ác nhơn quá trời, chảo thịt xào khô cháy, Dì phải mau mau giú ngoài sân sau sợ Mệ biết. Xào chảo khác, hết thịt bò, phải lấy thịt heo nạc. Ôn ăn thì biết là thịt heo còn Mệ thì nói thịt bò răng mà mềm như thịt heo rứa. Dì nói tránh là thịt bò tơ đó, mạ ơi. Rứa mà Mệ cũng tin là vì răng con biết không?.Năm ly rồi đó!).
Hồi nghe câu chuyện, Dì đứng về phía ôn. Cứ coi như Ôn với Dì một phe đi. Còn Mệ thì Dì không dám quyết vì thấy Mệ cứ cười hoài, gật gù hoài. E “đã” rượu rồi chắc!.
Theo phe Ôn là đúng thôi vì rõ ràng khi dì Hương Bình của con về thăm, Dì có thấy thời gian bám víu nặng nề chi đâu!. Trẻ trung, tươi mát gấp vàn lần khi còn ở nhà. Tưởng như thời còn con gái. Dì Bình của con níu được thời gian làm cho Dì cũng ganh tị mà thầm ao ước. Phải chi Dì cũng níu được thời gian như rứa để mỗi lúc nhìn mình trong gương không thấy những vết nhăn báo tuổi về chiều. Hắn, những vết nhăn phiền dỗi đáng ghét đó, khiến cho Dì buồn tủi.
Bây chừ thì Dì không theo phe Ôn nữa!. Theo phe con. Dì tin là thời gian đi qua rồi thì không cách mà níu lại cho được.Con biết tại sao không?.
Cũng tại vì dì Bình của con đó !
Cách nay không lâu, dì về thăm. Cả nhà ngó không ra ! Đâu phải vì dì Bình trẻ trung tươi mát thêm hơn mà, con biết không, nhăn nhíu rã rệu ngó thấy già bợt bã không cách chi mà nói cho được. Chỉ mới có vài năm không gặp lại mà tưởng như là mấy mươi năm!. Không thể nào tưởng tượng nổi…
Ôn hối Dì viết thư cho con xin lại những lời ôn nói ngày nào.Ôn nhắc Dì cứ nhắn cho thiệt lòng Ôn là con cứ coi như, hồi đó, rượu nói chớ Ôn không nói….
Trần Huy Sao
(Tuyển tập Thơ Văn VIẾT DƯỚI HIÊN TRĂNG, 2018)