- Lê Tây Sơn
18 tháng 8, 2023
(ảnh: CFOTO/Future Publishing via Getty Images)
Năm 2022, công ty kinh doanh phóng hoả tiễn và vệ tinh SpaceX thu hẹp khoản lỗ xuống chỉ còn $559 triệu, bất chấp chi phí tăng.
Doanh thu tăng vọt
Doanh thu tăng vọt của SpaceX trong hoạt động phóng tàu vũ trụ và vệ tinh đã giúp công ty kiếm được một khoản lợi nhuận nhỏ trong ba tháng đầu năm sau hai năm thua lỗ liên tiếp.
Tờ Wall Street Journal đã có cái nhìn hiếm hoi về tình hình tài chính của SpaceX do Elon Musk làm chủ. Cụ thể, công ty tư nhân này đã tạo ra $55 triệu lợi nhuận trên $1.5 tỷ doanh thu trong Quý I năm 2023.
Khoản lợi nhuận ít ỏi đến sau hai năm thua lỗ khi công ty đổ tiền vào một loại hoả tiễn có những thách thức kỹ thuật lớn chưa vượt qua được. Được Musk thành lập hơn hai thập niên trước, SpaceX nhanh chóng nổi lên như một công ty phóng hoả tiễn hàng đầu của Hoa Kỳ và đã phát triển thành một doanh nghiệp vệ tinh-internet lớn.
Bản thân NASA cũng phụ thuộc vào SpaceX và vẫn nhờ công ty đưa các phi hành gia đến và đi từ Trạm vũ trụ quốc tế (ISS). Ngoài vai trò giám đốc điều hành (CEO) SpaceX, Musk còn điều hành công ty sản xuất xe hơi điện Tesla và sở hữu công ty truyền thông xã hội X (Twitter cũ) và tham gia các dự án kinh doanh tiềm năng khác.
SpaceX có trụ sở tại Hawthorne, California đã phát triển nhanh chóng kể từ những ngày thành lập và được định giá khoảng $150 tỷ trong đợt bán cổ phiếu của nhân viên công ty gần đây, đứng cùng hàng với Intel và Disney về giá trị vốn hoá. Nhưng không giống những công ty khổng lồ đó, SpaceX giữ kín thông tin chi tiết về tài chính của mình giống như nhiều công ty tư nhân khác.
Một số người có cổ phần trong SpaceX không biết công ty kiếm được hay mất bao nhiêu tiền. Nhiều nhà đầu tư của SpaceX xem cổ phần của họ là “màn cá cược dài hạn”, may nhờ rủi chịu” và không quan tâm đến việc nhìn thấy kết quả (mà có muốn quan tâm cũng không được!).
Thật hiếm hoi và bất thường khi được xem qua đầy đủ một số kết quả kinh doanh gần đây của công ty như tờ The Wall Street Journal đã làm. Trong khi kết quả Quý I chỉ là “sơ bộ” thì kết quả tài chính 2022 là “cuối cùng”. Lần gần đây nhất công chúng biết sâu về vấn đề tài chính của SpaceX là cách đây hơn sáu năm.
Trước khi SpaceX báo cáo lợi nhuận hàng quý vào đầu năm nay, công ty đã báo cáo tổng chi phí năm 2022 khoảng $5.2 tỷ, tăng từ $3.3 tỷ của năm trước đó. Doanh thu tăng gấp đôi, đạt $4.6 tỷ đã giúp công ty kéo khoản lỗ của năm 2021, từ $968 triệu xuống còn $559 triệu. Người phát ngôn của SpaceX không trả lời yêu cầu bình luận và WSJ không thể liên lạc được với Bret Johnsen, giám đốc tài chính của công ty.
Gánh nặng Starship
SpaceX là một phần của thế hệ các công ty cổ phần nội bộ không niêm yết trên sàn chứng khoán, tức không ra đại chúng. Điều đó có nghĩa là nó có thể thiết lập hướng đi riêng của mình với ít sự giám sát bên ngoài hơn.
Nguồn vốn dồi dào từ các nhà đầu tư nội bộ đã giúp công ty duy trì chế độ riêng tư. Năm ngoái, công ty báo cáo đã thu về khoảng $2 tỷ tiền phát hành cổ phiếu (năm 2021 chỉ có $1.5 tỷ). Giống như các công ty công nghệ khác, SpaceX đầu tư một khoản tiền khổng lồ vào các sản phẩm và cơ sở hạ tầng để tìm kiếm lợi thế trước các đối thủ cạnh tranh, lời lỗ chưa tính.
Các tài liệu WSJ đọc được cho thấy trong năm 2021 và 2022, SpaceX đã chi tổng cộng $5.4 tỷ để mua tài sản và thiết bị. Chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) cũng phát sinh đáng kể. Một phần của khoản chi tiêu đó gắn liền với chương trình phát triển Starship, một loại hoả tiễn cực mạnh ngốn vào rất nhiều tiền của SpaceX (khoản chi cho Starship không được ghi trong tài liệu).
Cụ thể, chuyến bay thử nghiệm Starship đầu tiên của công ty vào Tháng Tư đã kết thúc thất bại khi một lỗi trên tàu đã phá hủy hoả tiễn sau khoảng bốn phút khai hoả. SpaceX sẽ không được phép thử nghiệm lại Starship cho đến khi các cơ quan quản lý an toàn hàng không thẩm tra xong và đồng ý. Công ty cũng rót nhiều tiền vào Starlink, một dịch vụ internet truyền từ vệ tinh, với một nhà máy mới gần Austin, Texas.
Năm ngoái, SpaceX đã chi $3.1 tỷ cho một nhóm chi phí gồm lương nhân viên, vật liệu và khấu hao tàu vũ trụ, tăng từ $1.6 tỷ của năm 2021. Công ty báo cáo $1.3 tỷ chi phí R&D năm 2022, tăng 11% so với 2021. Kết quả tài chính khả quan của SpaceX trong Quý I là nhờ tăng giá thuê Hoả tiễn Falcon khi các đối thủ không thể ra mắt đúng hạn các hoả tiển cạnh tranh.
Năm 2022 công ty thông báo tăng giá thuê bao Starlink cho các cư dân ở Mỹ nhưng mới đây, sau nhiều lời phàn nàn đã điều chỉnh để chỉ tăng giá một số khách hàng và hạ giá cho các khách hàng khác. Theo những gì WSJ xem được, SpaceX đã chi $153 triệu để mua lại cổ phiếu của nó vào đầu năm nay để các nhân viên hiện tại và cựu nhân viên công ty có thể rút tiền từ cổ phiếu.
Năm 2021 SpaceX cũng trả $524 triệu, chủ yếu bằng cổ phiếu, trong một thương vụ hiếm hoi mua lại công ty truyền thông vệ tinh Swarm Technologies vào. Các tài liệu cũng cho thấy, năm 2021 và 2022 SpaceX sở hữu và bán số bitcoin có giá trị $373 triệu. Tesla cũng làm tương tự với số bitcoin nắm giữ.
