Lãnh đạo các nước ASEAN họp thượng đỉnh lần thứ 43 tại Jakarta, Indonesia ngày 05/09/2023. Biển Đông và Miến Điện vẫn là hai chủ đề chính gây bất đồng tại thượng đỉnh. Phát biểu khai mạc thượng đỉnh, tổng thống Joko Widodo khẳng định, Indonesia, với tư cách là chủ tịch luân phiên, ưu tiên và tôn trọng giá trị bình đẳng giữa các nước ASEAN và tiếp tục đoàn két để đối phó với mọi thách thức trên thế giới.
Đăng ngày: 05/09/2023
Theo trang web ASEAN Indonesia 2023, tổng thống Joko Widodo nhấn mạnh đến « đoàn kết » của ASEAN trong việc xử lý nhiều hồ sơ nhưng cũng lưu ý « đoàn kết không có nghĩa là thiếu sự khác biệt về quan điểm ». Ý ông muốn nói đến những chỉ trích về bất đồng của khối trong các hồ sơ lớn như Biển Đông, Miến Điện, sự cạnh tranh ảnh hưởng Mỹ-Trung trong vùng.
Tổng thống Indonesia tái khẳng định « ASEAN không chấp nhận trở thành bên ủy nhiệm của bất kỳ cường quốc nào » và « hợp tác với tất cả các nước vì hòa bình và thịnh vượng ». Ông cảnh cáo « đừng biến ASEAN thành một đấu trường cạnh tranh hủy diệt, mà hãy biến ASEAN thành vùng đất phồn thịnh cho hợp tác ».
Về tình hình Miến Điện, theo AFP, các nhà lãnh đạo ASEAN đã lên án trình trạng bạo lực và các cuộc tấn công thường dân ở Miến Điện, đồng thời cáo buộc trực tiếp tập đoàn quân sự cầm quyền. Nước chủ tịch luân phiên thừa nhận « có rất ít tiến bộ trong kế hoạch hòa bình (5 điểm) đã được nhất trí ».
Còn theo dự thảo thông cáo chung mà AFP tham khảo được, phần dành nói về Miến Điện vẫn để trống, cho thấy các nước không đồng thuận về cuộc khủng hoảng kéo dài hai năm nay. Philippines sẽ thay Miến Điện làm chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2026. Điều này cho thấy « thái độ thực dụng » để lịch trình hoạt động của khối không bị kẹt theo cuộc khủng hoảng Miến Điện.
Về tình hình Biển Đông, các nhà lãnh đạo ASEAN bày tỏ quan ngại về những « sự cố nghiêm trọng và hoạt động gần đây ở trên biển », dù không chỉ trích hoạt động gây hấn của tầu thuyền Trung Quốc, đặc biệt đối với Philippines. Theo dự kiến, thời hạn 2026 cũng được ấn định để đúc kết bộ Quy tắc Ứng xử giữa các bên ở Biển Đông (COC), mà đàm phán đã bị bế tắc từ năm 2011.
