- Tác giả,Anbarasan Ethirajan
- Vai trò,BBC News
- 9 tháng 3 2024
Ấn Độ chuẩn bị rút nhóm quân nhân đầu tiên khỏi Maldives vào ngày 10/3 giữa bối cảnh đảo quốc này tăng cường quan hệ với Trung Quốc.
Tổng thống Maldives, ông Mohamed Muizzu, người được cho là có lập trường thân Trung Quốc, đã đặt thời hạn yêu cầu 80 binh sĩ Ấn Độ phải rút về nước theo từng đợt trước tháng 5/2024.
Ấn Độ cho biết các quân nhân của họ đóng quân ở Maldives để bảo trì và vận hành hai trực thăng trinh sát và cứu hộ cùng một máy bay nhỏ mà nước này đã tặng Maldives nhiều năm trước.
Loại bỏ sự hiện diện quân sự của Ấn Độ là lời hứa mà ông Muizzu, người lên nắm quyền vào tháng 11/2023, đưa ra trong chiến dịch tranh cử.
Ấn Độ từ lâu đã có ảnh hưởng đối với Maldives, đảo quốc có vị trí chiến lược ở sân sau cho phép nước này giám sát một phần quan trọng của Ấn Độ Dương.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa hai nước đã trở nên xấu đi trong vài tháng qua, một phần do những lời lẽ mạnh mẽ của ông Muizzu chống lại Delhi. Đó là kẽ hở mà Trung Quốc đang tìm cách khai thác khi các cường quốc châu Á đang tranh giành ảnh hưởng trong khu vực.
Thậm chí sau đó, Delhi và Male (thủ đô của Maldives) đã đồng ý rằng các nhân viên kỹ thuật dân sự người Ấn sẽ vận hành các máy bay thay thế quân đội – và nhóm nhân viên đầu tiên đã đến quần đảo này.
“Máy bay sẽ vẫn ở Maldives và các nhân viên [dân sự] Ấn Độ sẽ tiếp tục ở đó để bảo trì chúng. Vì vậy, cả hai bên dường như đã đạt được thỏa hiệp”, cựu Ngoại trưởng Ấn Độ Shyam Saran nhận định.
Một số người dân Maldives coi việc thay thế quân nhân Ấn Độ bằng kỹ thuận viên dân sự là một bước nhượng bộ của ông Muizzu sau chiến dịch “India Out” (Đuổi Ấn Độ) mạnh mẽ của ông.
Văn phòng của ông Muizzu không trả lời yêu cầu bình luận của BBC.
Một số nhà phân tích cảnh báo Maldives, đảo quốc chỉ hơn nửa triệu dân, có nguy cơ bị cuốn vào cuộc cạnh tranh quyền lực châu Á.
Trung Quốc đã cho Maldives vay hơn một tỷ đô la trong những năm qua, chủ yếu để phát triển cơ sở hạ tầng và kinh tế.
Bắc Kinh và Male đã nâng cấp mối quan hệ lên thành đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 1/2024 khi ông Muizzu tới Trung Quốc trong chuyến thăm cấp nhà nước, trong khi ông vẫn chưa đến thăm Ấn Độ, không giống như các nhà lãnh đạo Maldives trước đây.
Đầu tuần này, chính phủ Maldives đã ký một thỏa thuận “hỗ trợ quân sự” với Trung Quốc, làm dấy lên một số lo ngại ở Delhi.
Bộ Quốc phòng Maldives cho biết thỏa thuận này là “miễn phí” (không trả tiền) mà không cung cấp thêm chi tiết. Nhưng phát biểu tại một cuộc họp công khai hôm 5/3, ông Muizzu cho biết Trung Quốc sẽ cung cấp miễn phí vũ khí phi sát thương, cũng như huấn luyện lực lượng an ninh Maldives (cho đến nay, cả Ấn Độ và Mỹ đều đã huấn luyện quân đội Maldives).
“Đây là điều chưa từng có tiền lệ. Lần đầu tiên Maldives ký thỏa thuận quốc phòng với Bắc Kinh vệ việc cung cấp hỗ trợ quân sự,” Azim Zahir, nhà phân tích chính trị Maldives, nói với BBC.
“Chúng ta biết rằng ông Muizzu sẽ xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc về mặt đầu tư và vốn, nhưng không ai ngờ ông ấy đi đến mức này,” nhà phân tích nói thêm.
Tuy nhiên, Bắc Kinh đã phủ nhận việc có bất kỳ kế hoạch quân sự dài hạn nào ở Maldives.
“Đó là mối quan hệ bình thường giữa hai nước. Nếu muốn hiện diện quân sự ở Ấn Độ Dương, Trung Quốc có thể có những lựa chọn tốt hơn Maldives,” Tiến sĩ Long Hưng Xuân, Chủ tịch Viện nghiên cứu các vấn đề thế giới Thành Đô, đánh giá.
Bất chấp sự đảm bảo của Bắc Kinh, nhiều người tin rằng Trung Quốc đang nhanh chóng tận dụng cơ hội hiện tại, sau thời kỳ chính phủ tiền nhiệm của Maldives, do Tổng thống Ibrahim Mohamed Solih đứng đầu, có cách tiếp cận “Ấn Độ trên hết”.
Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Muizzu đã cáo buộc chính quyền tiền nhiệm không tiết lộ nội dung chi tiết về các thỏa thuận giữa Male với Delhi. Hiện tại, chính ông cũng phải đối mặt với những lời chỉ trích tương tự.
“Chúng ta không biết bất kỳ chi tiết nào về hầu hết các thỏa thuận mà ông Muizzu đã ký trong chuyến thăm Bắc Kinh. Ông ấy cũng không khá hơn chính phủ tiền nhiệm trong việc tiết lộ chi tiết về các thỏa thuận đó,” nhà phân tích Zahir nói.
Tháng trước, chính quyền của ông Muizzu đã cho phép tàu nghiên cứu Trung Quốc Hướng Dương Hồng 3 cập cảng Male bất chấp sự phản đối của Delhi. Male lập luận rằng đó là chuyến ghé cảng “để luân chuyển nhân sự và tiếp tế”.
Nhưng điều đó không thuyết phục được một số chuyên gia Ấn Độ với mối lo ngại đây có thể là sứ mệnh thu thập dữ liệu mà quân đội Trung Quốc có thể sử dụng sau này trong các hoạt động tàu ngầm.
Trong bối cảnh mối quan hệ đang có những căng thẳng, Delhi đã đưa một căn cứ hải quân mới ở quần đảo Lakshadweep của Ấn Độ, gần Maldives, vào hoạt động.
Hải quân Ấn Độ cho biết tàu INS Jatayu ở đảo Minicoy sẽ tăng cường nỗ lực trong “các hoạt động chống cướp biển và chống ma túy ở Biển Tây Ả Rập”.
Trong khi một số người coi đây là một thông điệp gửi tới Male thì các chuyên gia Ấn Độ cho rằng động thái này không phải là phản ứng trước những căng thẳng hiện nay.
“Tôi không nghĩ đó là điều gì mới mẻ. Theo như tôi được biết, việc này đã diễn ra được một thời gian,” cựu Ngoại trưởng Ấn Độ Saran đánh giá.
Các động thái chống Ấn Độ của ông Muizzu cũng khiến nhiều người dân Maldives lo lắng. Maldives phụ thuộc vào Ấn Độ trong việc nhập khẩu các mặt hàng thực phẩm, thuốc men và vật liệu xây dựng thiết yếu. Sau đại dịch Covid, Ấn Độ cũng là quốc gia có lượng khách du lịch đến Maldives nhiều nhất.
Nhưng việc này đã thay đổi sau một cuộc tranh cãi gần đây dẫn đến lời kêu gọi người Ấn Độ “tẩy chay” Maldives trên mạng xã hội sau khi một số quan chức đưa ra những bình luận gây tranh cãi về Thủ tướng Narendra Modi.
Tranh cãi nổ ra khi ông Muizzu đang ở Bắc Kinh và ông đề nghị chính quyền Trung Quốc bắt đầu đưa khách du lịch tới đảo quốc này để lấy lại vị trí dẫn đầu mà đất nước nắm giữ trước đại dịch.
Kể từ đó, khách du lịch Trung Quốc đã bắt đầu đến Maldives với số lượng khá lớn. Theo dữ liệu của Bộ du lịch Maldives, trong tổng số gần 400.000 lượt khách đến nước này trong hai tháng đầu năm, có 13% đến từ Trung Quốc. Ấn Độ đã tụt xuống vị trí thứ năm.
Một số người cũng cho rằng lời lẽ của ông Muizzu sẽ mạnh mẽ hơn khi cuộc bầu cử quốc hội vào ngày 21/4 đang đến gần và ông nhắm đến việc giành được đa số ghế trong Hạ viện.
