Liên minh châu Âu sẽ ngăn chặn các hoạt động phi pháp của TQ trên Biển

Liên minh châu Âu sẽ ngăn chặn các hoạt động phi pháp của TQ trên Biển Đông

Ngày đăng 21-03-2019

Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (19/3) đưa tin, các quốc gia châu Âu sẽ tăng cường sự hiện diện ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, trong đó có các hoạt động hàng hải, nhằm đối trọng với các hoạt động ngày càng gia tăng của Trung Quốc trong khu vực; đồng thời cho biết, Liên minh châu Âu (EU) đã thống nhất lập trường chung trong việc ngăn chặn các hoạt động phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông.

Phát biểu tại Hội thảo về vai trò của EU trong khu vực, bà Liselotte Odgaard, chuyên gia từ Viện Hudson, một tổ chức nghiên cứu tại Washington (Mỹ), cho biết EU đã có chính sách chung như phản đối Trung Quốc bành trướng ở Biển Đông và ủng hộ tự do hàng hải, nhưng khối này cần đi xa hơn trong các sáng kiến chính sách cụ thể. Theo bà Liselotte Odgaard, “vốn sẽ cần một nhóm quốc gia cùng làm và đó cũng là điều chúng tôi nhận thấy đang ngày càng gia tăng”. Bà Odgaard cho hay một số quốc gia đã điều quân tham gia cùng các tàu của Pháp trong những năm gần đây để ủng hộ lời kêu gọi của EU đối với các quy tắc quốc tế về tự do hàng hải trong khu vực. Ví dụ, năm nay Đan Mạch sẽ điều một tàu khu trục nhỏ và Pháp sẽ điều một nhóm tàu sân bay tới Ấn Độ-Thái Bình Dương. Do đó, có sự gia tăng dần trong nỗ lực này, vốn được một nhóm các quốc gia ủng hộ, khi tất cả đều nhất trí rằng chúng ta nên tiến hành các hoạt động để ủng hộ tự do hàng hải ở Biển Đông. Theo chuyên gia trên, một số quốc gia EU có thể tiến hành các cuộc tập trận quân sự với Ấn Độ và Nhật Bản, vì vậy không chỉ EU mà một nhóm lớn các quốc gia đều nhận được thông điệp rằng sẽ là cả EU hành động chứ không chỉ các quốc gia đơn lẻ. Hiện Anh có kế hoạch triển khai một trong số các tàu sân bay tới Thái Bình Dương và đang cân nhắc thiết lập một chuỗi các căn cứ quân sự mới trong khu vực. Pháp đang thảo luận khả năng tiến hành các cuộc tập trận với Nhật Bản.

Cùng quan điểm trên, ông Patrick Cronin, người đứng đầu mảng an ninh châu Á – Thái Bình Dương cho Viện Hudson, đã kêu gọi đưa châu Âu vào quỹ đạo Ấn Độ-Thái Bình Dương để thúc ép Trung Quốc tuân thủ các quy định tự do hàng hải trong vùng biển quốc tế. Theo ông Patrick Cronin, các ưu tiên chính sách do Trung Quốc đang thúc đẩy liên quan yêu sách chủ quyền ở Biển Đông đi ngược với luật pháp quốc tế và đây đang là một trong những thách thức hàng đầu mà EU phải đối mặt ở Ấn Độ-Thái Bình Dương và trên toàn cầu; cho rằng đó là lý do tại sao châu Âu có thể giúp ích trong việc nhắc nhở tất cả mọi người rằng chúng ta phải hành động theo luật pháp quốc tế, không chỉ một số lĩnh vực gây ảnh hưởng đặc biệt, nơi các quy định được áp dụng khác biệt.

Đáng chú ý, EU đã đưa ra 10 đề xuất nhằm đối phó với các hoạt động phi pháp của Trung Quốc trong khu vực nhằm tìm kiếm một mối quan hệ cân bằng với Trung Quốc và củng cố sự đoàn kết của EU.

Trong những năm qua, EU đã tích cực can dự vào vấn đề Biển Đông nhằm đảm bảo lợi ích cũng như an ninh của EU trong khu vực.Có thời điểm, EU đã trực tiếp lên án cách hành xử của Trung Quốc đối với Biển Đông và các nước liên quan, cụ thể.

(1) Tháng 5/2013, EU tái khẳng định sự ủng hộ của họ đối với việc tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho các cuộc tranh chấp ở Biển Đông phù hợp với luật quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS). EU đã nhấn mạnh việc liên minh này có lợi ích cũng như quan tâm đến hòa bình, an ninh hàng hải, tự do hàng hải và tự do thương mại ở Biển Đông, đồng thời kêu gọi các bên liên quan làm rõ tranh chấp của mình trên cơ sở UNCLOS 1982. Đây là lần đầu tiên EU lên tiếng thể hiện sự ủng hộ đối với biện pháp “tòa án quốc tế tuân theo luật quốc tế”, coi đó là một phương tiện để giải quyết các cuộc tranh chấp lãnh thổ của Trung Quốc trong khu vực với Malaysia, Philippines, Việt Nam, Brunei và Vùng lãnh thổ Đài Loan. Một cơ quan của EU lúc đó là Ủy ban Đối ngoại EU – Trung Quốc đã ra báo cáo trong đó “khẩn thiết kêu gọi tất cả các bên liên quan kiềm chế, không có những hành động chính trị, quân sự đơn phương, hạ giọng trong các tuyên bố và giải quyết tranh chấp ở Biển Đông bằng biện pháp tòa án quốc tế tuân theo luật quốc tế, cụ thể là UNCLOS 1982, nhằm đảm bảo sự ổn định trong khu vực”. Bản báo cáo cũng kêu gọi Trung Quốc “phải cam kết chắc chắn về việc tuân theo Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế trong quá trình theo đuổi các mục tiêu ở bên ngoài”.

(2) Tháng 5/2014, Người phát ngôn của Cao ủy EU phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Catherine Ashton cho biết EU không đứng về bên nào trong những tranh chấp và tuyên bố chủ quyền trên biển Đông nhưng lại có quan điểm rõ ràng trong việc cần phải làm gì để giải quyết những xung đột và xây dựng niềm tin. EU kêu gọi các bên liên quan tìm ra những giải pháp hòa bình và hợp tác theo đúng luật pháp quốc tế, mà cụ thể là UNCLOS. EU muốn đóng vai trò trung gian trong việc ổn định an ninh khu vực bởi khu vực này có vị trí rất quan trọng về kinh tế, chính trị và chiến lược trên thế giới. Liên quan đến việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, EU cho rằng, các hành động đơn phương có thể gây ảnh hưởng đến môi trường an ninh trong khu vực mà cụ thể là việc tàu Trung Quốc đã đâm và dùng vòi rồng tấn công tàu Việt Nam. EU kêu gọi các bên có những biện pháp hạ nhiệt căng thẳng và kiềm chế không có những hành động đơn phương làm tổn hại đến hòa bình và ổn định trong khu vực.

(3) Tháng 10/2015, EU đã lên tiếng ủng hộ việc Mỹ đưa tàu chiến tuần tra gần các đảo Trung Quốc cải tạo phi pháp ở quần đảo Trường Sa trên Biển Đông. Trước đó hôm 27/10 vừa qua, tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Lassen của Mỹ đã đi vào khu vực 12 hải lý của một trong những hòn đảo mà Trung Quốc cải tạo phi pháp ở quần đảo Trường Sa. Bắc Kinh đã lập tức lên tiếng phản ứng mạnh mẽ động thái này của Mỹ. EU tuyên bố “mặc dù không đứng về bên nào trong tranh chấp biển Đông nhưng EU cam kết ủng hộ một trật tự hàng hải dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS”. Đây là lập trường thẳng thắn và khách quan của EU dù tổ chức này đã và đang tăng cường quan hệ với Bắc Kinh, với kỳ vọng thu hút các nguồn vốn của Trung Quốc để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của khối và đang đàm phán một thỏa thuận thương mại và đầu tư song phương.

(4) Tháng 3/2016, EU cam kết duy trì trật tự pháp lý đối với các vùng biển và đại dương dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế như được ghi nhận đặc biệt là trong UNCLOS. Việc này bao gồm duy trì an toàn hàng hải, an ninh, và hợp tác, tự do hàng hải và hàng không. Trong khi không đứng về bên nào đối với các tuyên bố chủ quyển đối với các vùng đất và vùng biển tại Biển Đông, EU kêu gọi các bên liên quan giải quyết các tranh chấp thông qua các phương thức ôn hoà, làm rõ cơ sở các tuyên bố của mình và theo đuổi các tuyên bố đó phù hợp với luật pháp quốc tế bao gồm UNCLOS và các thủ tục phân xử của nó. EU quan ngại về việc triển khai tên lửa tại các hòn đảo trên Biển Đông. Việc triển khai tạm thời hoặc vĩnh viễn các lực lượng hoặc thiết bị quân sự trên các cấu trúc đảo đang có tranh chấp ảnh hưởng tới an ninh khu vực và có thế đe doạ tự do hàng hải và hàng không là một quan ngại lớn. Do vậy EU kêu gọi tất cả các bên kiềm chế việc quân sự hoá trong khu vực, dùng hoặc đe doạ dùng vũ lực và thực hiện các hành động đơn phương. EU khuyến khích những động thái liên qua tới các biện pháp xây dựng lòng tin nhằm tăng cường sự tin cậy và an ninh trong khu vực. EU hoàn toàn ủng hộ các tiến trình khu vực do ASEAN dẫn dắt và kỳ vọng vào việc đạt được kết quả nhanh chóng trong các cuộc đàm phán về Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) giúp ích cho việc đảm bảo tốt hơn một trật tự khu vực và quốc tế dựa trên luật pháp. Liên quan tới vấn đề này, EU tái khẳng định sự sẵn sàng chia sẻ những kinh nghiệm tốt nhất của mình về vấn đề an ninh hàng hải.

(5) Tháng 6/2016, Ủy ban châu Âu (EC), cơ quan hành pháp của Liên minh châu Âu (EU) công bố văn kiện có tên gọi “Các yếu tố về chiến lược mới của EU đối với Trung Quốc”, trong đó kêu gọi bảo đảm quyền tự do hàng hải và quyền bay qua ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Văn kiện này, nhằm vạch ra chính sách của EU đối với Trung Quốc trong 5 năm tới, cần phải được các chính phủ của EU thông qua trước khi có hiệu lực. Văn kiện nói rằng EU tiếp tục quan ngại về tình hình ở Biển Đông và Hoa Đông đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết hòa bình các tranh chấp ở hai khu vực biển này. Hãng tin Reuters cho biết mặc dù không trực tiếp nêu đích danh Trung Quốc nhưng văn kiện ám chỉ đến hoạt động bồi đắp trái phép và quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông khi nhấn mạnh rằng “EU phản đối các hành động đơn phương làm thay đổi nguyên trạng và gia tăng căng thẳng ở Biển Đông và biển Hoa Đông”. Văn kiện có đoạn: “Quan điểm của EU là ủng hộ Trung Quốc và các nước khác tuân thủ pháp luật quốc tế trong các tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Khu vực biển này có khối lượng lớn của giao thương hàng hải quốc tế đi qua, vì vậy, việc bảo đảm quyền tự do hàng hải và quyền bay qua có tầm quan trọng rất lớn đối với EU.

(6) EU khuyến khích Trung Quốc đóng góp mang tính xây dựng đối với sự ổn định khu vực thông qua các biện pháp xây dựng niềm tin và sự ủng hộ đối với trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc, đặc biệt là tôn trọng UNCLOS và quy trình phân xử trọng tài của công ước này”.

(7) Tháng 7/2016, Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) Donald Tusk đã bày tỏ hy vọng phán quyết của Tòa trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII theo Công ước Liên hợp quốc về luật biển (PCA) sẽ có ý nghĩa quan trọng tích cực trong việc giải quyết các vấn đề nổi cộm ở vùng biển này. Tuyên bố của ông Donald Tusk được đưa ra ngay tại thủ đô Bắc Kinh (Trung Quốc), trong khuôn khổ chuyến thăm và tham dự hội nghị thượng đỉnh lần thứ 18 giữa Trung Quốc và EU. Chủ tịch Tusk cho biết, giới chức lãnh đạo EU đã thảo luận về vụ kiện của Philippines liên quan đến những hành động của Trung Quốc ở Biển Đông. Ông khẳng định EU “hoàn toàn tin tưởng” vào Tòa Trọng tài quốc tế và tiến trình vụ kiện, đồng thời bày tỏ hy vọng phán quyết trên sẽ được sử dụng để “tạo ra một động lực tích cực” trong nỗ lực tìm kiếm một giải pháp đối với tranh chấp trên Biển Đông. Chủ tịch EC cũng cho biết, EU sẽ tiếp tục ủng hộ việc duy trì luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS. Trước đó, trong một phát biểu liên quan hôm 12/7, Chủ tịch Tusk kêu gọi Trung Quốc tôn trọng hệ thống quốc tế, bảo vệ “trật tự quốc tế dựa trên quy định”. Ông nhấn mạnh “trật tự quốc tế dựa trên quy định đáp ứng lợi ích chung của chúng ta, vì vậy cả Trung Quốc và EU phải bảo vệ trật tự đó vì lợi ích của người dân”. Trong khi đó, cũng tại Bắc Kinh, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của EU, bà Federica Mogherini cho biết EU kêu gọi tất cả các bên tôn trọng những quyết định về luật pháp và ủng hộ UNCLOS, trong đó có tự do hàng hải.

(8) Tháng 7/2017, tại Cuộc họp các Quan chức cao cấp (SOM) ASEAN và EU tổ chức ở Bangkok, Thái Lan, dù đang phải đối mặt với thách thức cả trong lẫn ngoài châu Âu, EU khẳng định quyết tâm thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, liên kết khu vực, trong đó có hợp tác sâu rộng với ASEAN. Phía EU khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì an ninh, an toàn hàng hải, hàng không ở Biển Đông, tuyến đường vận tải 40% hàng hóa của EU; đề cao việc giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982 và EU sẵn sàng chia sẻ các kinh nghiệm liên quan lĩnh vực này.

Nhìn chung, EU tích cực can dự và có thái độ cứng rắn đối với các hoạt động phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông là do khu vực này có vị trí, vai trò quan trọng đối với sự phát triển của thế giới và EU. Thời gian tới, EU nói chung và các nước trong EU sẽ tăng cường hiện diện quân sự ở Biển Đông, tích cực phối hợp với Mỹ tiến hành các hoạt động tuần tra tự do hàng hải, hàng không trong khu vực, đồng thời thông qua các kênh để lên án hành động phi pháp, khiêu khích của Trung Quốc ở Biển Đông.