Chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm hôm 11/6 nói với Đại sứ Trung Quốc tại Hà Nội, ông Hùng Ba, rằng điều quan trọng là các tranh chấp trên biển phải được giải quyết và lợi ích của mỗi quốc gia được tôn trọng, theo Văn phòng Chủ tịch nước.
Cuộc tiếp đón diễn ra tại Phủ Chủ tịch, Hà Nội trong bối cảnh hai nước hướng tới kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm tới.
Trong cuộc gặp, ông Tô Lâm nhắc lại tình láng giềng “núi liền núi, sông liền sông”, “vừa là đồng chí, vừa là anh em” giữa hai nước, theo báo điện tử Chính phủ.
Hai ông cũng nhắc lại các chuyến thăm nhau mang tính “lịch sử” của ông Nguyễn Phú Trọng và ông Tập Cận Bình trong các năm 2022 và 2023 – khi hai bên nhất trí cùng xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai.
Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, nhưng hai nước láng giềng do đảng cộng sản lãnh đạo đã bị lôi kéo vào cuộc tranh chấp hàng hải kéo dài nhiều năm ở Biển Đông, bài viết trên Reuters bình luận.
Ông Tô Lâm nói tại cuộc gặp ở Hà Nội rằng các nước cần tôn trọng lợi ích hợp pháp của nhau.
Hai bên cần “tích cực tìm kiếm các giải pháp thỏa đáng, phù hợp với luật pháp quốc tế”, ông Tô Lâm nói.
Hôm 6/6, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về sự hiện diện của tàu khảo sát Trung Quốc trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã lên tiếng yêu cầu Trung Quốc chấm dứt hoạt động “khảo sát trái phép” này.
Trong khi đó, truyền thông Trung Quốc nói việc triển khai hoạt động của tàu này là để góp phần bảo vệ các rạn san hô và phát triển các cấu trúc đảo của nước này trong khu vực.
Trong cuộc gặp hôm 11/6, ông Tô Lâm cho biết phát triển tình hữu nghị và hợp tác với Trung Quốc là lựa chọn chiến lược và ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.
Việt Nam và Trung Quốc đã ký hàng chục thỏa thuận hợp tác, bao gồm cả về đường sắt, trong chuyến thăm Hà Nội của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 12/2023.
Ông Tô Lâm nhắc lại sự cần thiết phải tăng cường kết nối đường sắt giữa hai nước trong cuộc gặp với Đại sứ Hùng Ba và yêu cầu Trung Quốc mở cửa hơn nữa thị trường cho nông sản Việt Nam.
Bắc Kinh có thể hưởng lợi từ bất ổn chính trị tại Việt Nam?
Theo một số nhà quan sát, những “rạn nứt” trong hàng ngũ lãnh đạo Việt Nam thời gian qua có thể làm suy yếu đi khả năng đoàn kết trong đảng để đối phó với Trung Quốc liên quan đến tranh chấp Biển Đông và các vấn đề khác.
Từ đó, Bắc Kinh có thể hưởng lợi từ những cải tổ chính trị Việt Nam, theo một bài viết ngày 5/6 trên báo South China Morning Post (SCMP).
Cũng trong bài viết nói trên của SCMP, Tiến sĩ Bill Hayton từ Viện Nghiên cứu Chatham House (Anh) cho rằng việc Trung Quốc quá cứng rắn với những yêu sách trên Biển Đông đang gây tổn hại tới niềm tin vào năng lực lãnh đạo của Đảng Cộng sản ở Việt Nam.
Theo ông, “nếu Trung Quốc khôn ngoan, họ sẽ tìm cách thỏa hiệp với Việt Nam [về các vấn đề trên Biển Đông], điều đó sẽ củng cố vị thế cho những người bạn của họ ở Hà Nội”.
Bên cạnh đó, Tiến sĩ Hayton nhận định rằng Việt Nam dường như đang đi theo “đường lối chính trị hướng nội” của Trung Quốc.
Theo ông, Việt Nam đang tập trung nhiều hơn vào “an ninh chính trị và sự tồn vong của chế độ hơn là phát triển kinh tế”.
Phó Giáo sư Jonathan London từng nêu ý kiến tương đồng trong một bài viết ngày 9/5 trên trang Fulcrum của Viện nghiên cứu ISEAS (Singapore).
Theo Phó Giáo sư London, việc bắt giữ hàng loạt quan chức trong nỗ lực chống tham nhũng đang gây ra “tình trạng tê liệt chính trị trên toàn hệ thống và đặc biệt là sự suy giảm nghiêm trọng trong đầu tư công”.
Trong bài viết ngày 22/5 trên Nikkei Asia, Giáo sư Ryuichi Ushiyama từ Đại học Keiai (Nhật Bản) cũng đề cập tới khía cạnh này. Ông cho rằng Trung Quốc sẽ để ý hơn tới việc gia tăng quan hệ, cũng như tăng cường hỗ trợ cho các chính trị gia thân Trung Quốc ở Việt Nam.
Bài viết ngày 1/6 trên SCMP trích lời Tiến sĩ Huỳnh Tâm Sáng từ Quỹ Taiwan NextGen Foundation (Đài Loan) bình luận về vai trò của ông Tô Lâm trong duy trì mối quan hệ với Trung Quốc:
“Quan chức Trung Quốc biết rằng họ luôn có thể tin tưởng ông Tô Lâm vì tình đồng chí cộng sinh với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, người luôn nỗ lực duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.”
Ông Sáng cũng nói thêm rằng, vào tháng 1/2024, ông Tô Lâm đã hỏi xin lời khuyên từ các nhà lãnh đạo an ninh Trung Quốc về cách duy trì sự “kiểm soát và lãnh đạo toàn diện” của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Trước và sau khi ông Tô Lâm chính thức nhậm chức chủ tịch nước, đã có nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam ngày càng mang đậm dấu ấn của một nhà nước “công an trị”.
Trong bài diễn văn nhậm chức hôm 22/5, ông Tô Lâm cũng đề cập tới những mục tiêu như nâng cao năng lực cầm quyền và lãnh đạo của Đảng, cam kết “chống tham nhũng, tiêu cực, ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái, tự diễn biến, tự chuyển hóa”.
Theo ông Trương Minh Lượng, Phó Giáo sư chuyên về Đông Nam Á và Biển Đông tại Đại học Kỵ Nam (Quảng Châu), phát biểu nhậm chức của ông Tô Lâm thể hiện rõ mục tiêu ổn định chính trị của Việt Nam, điều mà ông Trương cho rằng chỉ có thể đạt được bằng việc hợp tác chặt chẽ với Trung Quốc.
