Di sản Pháp – Việt và Khát vọng Tự do, Dân chủ
Kính thưa toàn thể đồng bào, thưa các bạn quốc tế thân mến,
Quý vị hôm nay tụ hội tại Paris, một thành phố mang trong mình biểu tượng của tự do, bình đẳng và bác ái, những giá trị cốt lõi đã soi sáng không chỉ nước Pháp, mà còn nhiều dân tộc trên thế giới, trong đó có Việt Nam chúng ta. Hơn 70 năm trước, khi cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam đạt đỉnh điểm, chính tại đây, từ những giá trị của nền cộng hòa Pháp, mà một thế hệ trí thức trẻ Việt Nam đã lấy cảm hứng để nuôi dưỡng khát vọng về một quốc gia độc lập, tự do và dân chủ.
Chúng ta không thể phủ nhận rằng quá trình thuộc địa hóa đã mang đến những đau thương, nhưng cũng phải nhìn nhận một cách công bằng rằng chính trong giai đoạn đó, nhiều giá trị tư tưởng cao đẹp đã len lỏi vào lòng trí thức Việt Nam. Hồ Chí Minh, trong Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945, đã trích dẫn từ Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp, khẳng định những quyền căn bản của con người mà không ai có thể tước đoạt. Đây không phải là sự vay mượn ngẫu nhiên, mà là một sự lựa chọn có ý thức. Từ cuộc cách mạng Pháp, chúng ta đã học được rằng quyền tự do, quyền sống, và quyền mưu cầu hạnh phúc là những giá trị phổ quát mà bất cứ dân tộc nào cũng có quyền thụ hưởng.
Bản Hiến pháp 1946 của Việt Nam, do Hồ Chí Minh chủ trì, cũng mang đậm dấu ấn của những tư tưởng cách mạng và dân chủ từ Pháp. Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, và quyền bình đẳng trước pháp luật đã được ghi nhận trong hiến pháp này như một cam kết cho một tương lai tự do và dân chủ cho đất nước Việt Nam.
Nhưng, thưa quý vị, lịch sử đã rẽ sang một hướng khác. Thay vì trở thành một quốc gia dân chủ, Việt Nam của chúng ta đã rơi vào một chế độ độc tài toàn trị, nơi những quyền tự do căn bản mà cha ông ta đã hy sinh để đấu tranh vẫn còn xa vời. Chúng ta không thể quên rằng sau gần 80 năm giành độc lập, những khát vọng về tự do, dân chủ và thịnh vượng vẫn chưa được hiện thực hóa. Quyền tự do ngôn luận, quyền tự do bầu cử, quyền con người vẫn bị giới hạn, và người dân Việt Nam vẫn sống trong sự kiểm soát nghiêm ngặt của một chế độ chuyên chế.
Hôm nay, quý vị đứng ở Paris, nơi đã từng chứng kiến những cuộc cách mạng vì tự do, để cùng nhau kêu gọi một tương lai tốt đẹp hơn cho Việt Nam. Chúng ta không chỉ đòi hỏi sự thay đổi cho hiện tại mà còn muốn xây dựng một tương lai nơi người dân Việt Nam được sống trong tự do và phẩm giá. Một tương lai mà con cháu chúng ta sẽ không còn phải sống trong sợ hãi và bị kiểm soát bởi quyền lực tuyệt đối.
Vậy, chúng ta phải làm gì để hiện thực hóa khát vọng tự do và dân chủ cho Việt Nam?
Thứ nhất, chúng ta cần một cuộc cải cách thể chế. Quyền lực phải được trả lại cho nhân dân. Quyền tự do bầu cử, quyền tham gia vào quá trình ra quyết định chính trị, phải được bảo đảm. Các cuộc bầu cử cần được minh bạch và công bằng, để người dân có thể bày tỏ ý chí của mình một cách tự do, không bị đàn áp hay ép buộc.
Thứ hai, chúng ta cần giáo dục thế hệ trẻ về những giá trị tự do, dân chủ và nhân quyền. Không chỉ học trong sách vở, mà phải học từ thực tế, từ sự tham gia xã hội, từ những phong trào đấu tranh đòi quyền sống và quyền tự do.
Thứ ba, chúng ta cần phát triển một xã hội dân sự mạnh mẽ. Xã hội dân sự là nền tảng để giám sát quyền lực, thúc đẩy sự minh bạch và đảm bảo rằng không ai, kể cả những người cầm quyền, có thể lạm dụng quyền lực một cách vô tội vạ.
Và cuối cùng, chúng ta cần hợp tác với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là thông qua Cộng đồng Pháp thoại (La Francophonie). Đó không chỉ là cầu nối văn hóa mà còn là nền tảng để chúng ta học hỏi từ những nước đã thành công trong việc xây dựng nhà nước dân chủ. Chúng ta không cô độc trong cuộc đấu tranh này. Người Việt Nam tại khắp nơi trên thế giới và bạn bè quốc tế luôn sẵn lòng đồng hành cùng chúng ta.
Thưa quý vị,
Chúng ta ở đây hôm nay không chỉ để nhìn lại quá khứ, mà còn để hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn. Một Việt Nam nơi người dân được sống trong tự do, dân chủ, và thịnh vượng. Chúng ta không chỉ đấu tranh cho hiện tại, mà cho thế hệ mai sau, để các con cháu chúng ta không phải tiếp tục chịu đựng những bất công và áp bức như thế hệ trước.
Tôi kêu gọi tất cả các bạn, người Việt Nam và bạn bè quốc tế, hãy cùng nhau, từ hôm nay, cất lên tiếng nói mạnh mẽ đòi hỏi cho một tương lai mà Việt Nam xứng đáng được có. Một tương lai nơi di sản văn minh Pháp-Việt sẽ không bị quên lãng, mà sẽ trở thành nền tảng cho một quốc gia tự do, dân chủ và thịnh vượng.
Xin cảm ơn tất cả quý vị.
Vũ Đức Khanh
