October 17, 2024
Vào ngày 17/10, tổ chức Freedom House đã công bố báo cáo về tình hình tự do internet, trong đó chỉ ra rằng quyền tự do trên mạng tại Việt Nam tiếp tục bị hạn chế nghiêm ngặt. Theo báo cáo, chính phủ Việt Nam thực hiện nhiều biện pháp kiểm soát chặt chẽ môi trường trực tuyến, hạn chế quyền truy cập thông tin của người dân.
Freedom House, một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Mỹ chuyên thúc đẩy dân chủ và quyền tự do trên toàn cầu, đánh giá mức độ tự do internet của các quốc gia dựa trên thang điểm từ 0 đến 100, với 100 là mức tự do cao nhất. Trong báo cáo mới nhất, Việt Nam chỉ đạt 22 điểm, tiếp tục nằm trong nhóm các quốc gia không có tự do internet. Cụ thể, các tiêu chí đánh giá bao gồm: rào cản tiếp cận (12/25 điểm), hạn chế nội dung (6/35 điểm) và vi phạm quyền của người dùng (4/40 điểm).
Một điểm đáng chú ý trong báo cáo lần này là những lo ngại về một dự thảo nghị định mới tại Việt Nam. Theo đó, các nền tảng mạng xã hội sẽ phải định danh người dùng, chỉ cho phép các tài khoản đã xác thực đăng tải nội dung và có khả năng chặn các tài khoản chưa được định danh. Điều này gây ra quan ngại về việc quyền tự do bày tỏ quan điểm trên mạng sẽ tiếp tục bị siết chặt. Bên cạnh đó, dự thảo nghị định này được xem là nhằm thay thế Nghị định 72/2013/NĐ-CP, vốn đã đưa ra các quy định khắt khe về việc kiểm soát nội dung trên mạng.
Không chỉ vậy, từ tháng 6/2024, chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định 69/2024/NĐ-CP về định danh và xác thực điện tử, cấm sử dụng tài khoản định danh cho các hoạt động trái pháp luật, ảnh hưởng đến an ninh và quốc phòng. Nghị định này chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 và được xem như một biện pháp để tăng cường sự giám sát đối với người dùng internet.
Freedom House cũng nêu rõ, trong suốt năm qua, chính quyền Việt Nam tiếp tục gây áp lực lớn đối với các công ty internet quốc tế, buộc họ phải tuân thủ các yêu cầu kiểm duyệt nội dung và cung cấp dữ liệu người dùng. Kiểm duyệt thường nhắm vào các blog hoặc trang web có lượng truy cập lớn, những nơi đăng tải nội dung bị coi là thách thức quyền lực của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đặc biệt, các vấn đề liên quan đến nhân quyền, bất đồng chính kiến, tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc, và các nhóm tôn giáo như Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất hay các nhóm Công giáo, Tin Lành độc lập cũng là mục tiêu của sự kiểm duyệt.
Ngoài việc kiểm duyệt, chính quyền còn áp dụng các biện pháp mạnh mẽ để thao túng dư luận. Theo Freedom House, các đơn vị như “Lực lượng 47” và “Ban chỉ đạo 35” được thành lập để định hướng dư luận trực tuyến, trong đó Lực lượng 47 là một đơn vị quân đội với hơn 10.000 người, hoạt động từ năm 2017 để chống lại các quan điểm được cho là xuyên tạc.
Những hạn chế này đã dẫn đến nhiều trường hợp xử phạt nặng đối với các bài đăng trực tuyến. Luật An ninh mạng, có hiệu lực từ năm 2019, tiếp tục là công cụ chính để chính quyền gây áp lực buộc các công ty truyền thông xã hội gỡ bỏ nội dung bị xem là “bất hợp pháp”. Chẳng hạn, Zing News đã bị phạt hai lần vào năm 2023 với tổng số tiền phạt lên đến 423 triệu đồng do đăng tải các nội dung vượt ngoài phạm vi được phép.
Nhà hoạt động Phạm Văn Trội, một cựu tù nhân chính trị, cho rằng việc kiểm soát thông tin này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tự do ngôn luận và quyền tự do truy cập thông tin của người dân. Ông cũng nhấn mạnh rằng, nhà nước Việt Nam liên tục gây khó khăn cho những người có quan điểm đối lập hoặc tham gia các hoạt động ủng hộ dân chủ và nhân quyền.
