- Tác giả,Basillioh Rukanga & Alfred Lasteck
- Vai trò,BBC News, từ Dar es Salaam & Dodoma
- 26 tháng 10 2024
Mang hình dạng và sắc màu giống loại đá quý của quốc gia này, tanzanite, nhà ga đường sắt mới hào nhoáng ở thành phố Dar es Salaam biểu trưng cho những tham vọng giao thông của Tanzania.
Những tấm kính lấp lánh dưới ánh nắng mặt trời, giống như phiên bản to lớn của viên đá quý màu tím xanh hình lăng trụ lấp lánh.
Các chuyến tàu hỏa chạy bằng điện, là loại đầu tiên trong khu vực này, đã chuyên chở hành khách từ trung tâm thương mại đến thủ đô Dodoma trong vòng chưa đến bốn giờ, bằng một nửa thời gian so với di chuyển bằng đường bộ.
Tuyến đường sắt này đánh dấu sự khởi đầu của một trong những dự án chiến lược của đất nước Tanzania – đường sắt khổ tiêu chuẩn (SGR) dài 2.560 km kết nối các thành phố chính và kết nối với những quốc gia láng giềng Burundi, Rwanda và Cộng hòa Dân chủ Congo.
Tuyến đường dài 460 km từ thành phố Dar es Salaam đến thủ đô Dodoma đã được khai trương từ tháng Tám, khi đó Tổng thống Samia Suluhu mô tả tuyến đường sắt này là “lộ trình dẫn đến tương lai của chúng ta” sẽ “tăng cường vị thế của chúng ta trong khu vực”.
Tại thủ đô Dodoma, nhà ga là một tòa nhà lớn khác, có hình dáng giống như những ngọn đồi đá xung quanh, cho thấy sự hòa quyện di sản thiên nhiên của đất nước với đường nét hiện đại.
Đây là một thủ đô không dễ chấp nhận sự thay đổi. Tọa lạc ở miền trung đất nước, đây là nơi lần đầu tiên được chỉ định là trung tâm quyền lực cách đây 50 năm, nhưng phải đến thời cố Tổng thống John Magufuli có ý chí mạnh mẽ buộc các cơ quan chính phủ phải di dời.
Nhưng trong bối cảnh hầu hết các hoạt động thương mại, thậm chí một số hoạt động của chính phủ, vẫn tiếp tục ở Dar es Salaam, thì một tuyến giao thông nhanh chóng và hiệu quả kết nối giữa các thành phố được xem có vai trò rất quan trọng.
Tàu hỏa chạy bằng điện cũng giúp người dân Tanzania đi lại dễ dàng và thuận tiện hơn. Khác xa với trải nghiệm trên đường bộ hoặc loại tàu hỏa cũ chậm hơn, hẹp hơn trước đó.
Bên trong toa tàu, những ghế ngồi sạch sẽ, thoải mái và có thể ngả ra phía sau. Mỗi toa đều có một khay bàn có thể gấp lại được. Luôn có một nhân viên của đoàn tàu túc trực để bán đồ uống nóng lạnh cũng như thức ăn nhẹ.
Ở hạng phổ thông, mỗi dãy có năm ghế, ba ghế ở một bên lối đi và hai ghế ở phía còn lại. Ở hạng thương gia và hạng sang (hạng hoàng gia), có hai ghế ở một trong hai dãy, mang lại sự thoải mái và chỗ để chân rộng rãi hơn.
“Thật cảm ơn, chúng tôi không thấy mệt gì cả,” cô Gloria Sebastian sống tại thành phố Dar es Salaam, nói với BBC khi trên đường về thăm gia đình ở thủ đô Dodoma. Cô rất vui vì sự tiện lợi mà tàu hỏa mang lại.
Và không chỉ có cô Gloria Sebastian.
Người giám sát việc xây dựng và vận hành dịch vụ đường sắt khổ tiêu chuẩn (SGR) cho biết có ít nhất 7.000 hành khách đi trên tám dịch vụ hàng ngày, tuyến này hiện đã gần đạt đến công suất tối đa.
Machibya Masanja nói với BBC rằng nhu cầu cao đến mức “chúng tôi không thể đáp ứng được với những chuyến thực hiện mỗi ngày. Chúng tôi dự kiến số lượng [hành khách] sẽ tăng gấp đôi hoặc gấp ba”. Hiện có kế hoạch tăng thêm nhiều chuyến hơn.
Đông hành khách đồng nghĩa cần phải lên kế hoạch trước khi chỗ bị đặt trước nhiều ngày.
Để giữ được chỗ thì phải thanh toán trong vòng một giờ sau khi đặt chỗ. Một chuyến đi hạng phổ thông đến thủ đô Dodoma có mức giá hợp lý là 40.000 đồng shilling Tanzania (15 USD, hơn 380.000 đồng), trong khi đi hạng thương gia sẽ tốn 70.000 đồng shilling Tanzania (26 USD, hơn 659.000 đồng).
Chuyến đi khởi hành sớm từ thành phố Dar es Salaam lúc 6 giờ sáng nhưng các hành khách được yêu cầu phải đến trước hai giờ để kiểm tra an ninh.
Bên trong tòa nhà hình viên đá quý tanzanite giống như một nhà ga sân bay. Hành khách xếp hàng và được kiểm tra an ninh kỹ lưỡng giống như ở sân bay. Hành lý được quét và đôi khi cảnh sát kiểm tra thêm hành khách trước khi họ vào phòng chờ lên máy bay.
Một người đàn ông sau đó nói với BBC rằng ông cảm thấy chuyện kiểm tra nghiêm ngặt dường như không cần thiết và có vẻ không có bất kỳ mối đe dọa an ninh trực tiếp nào, thế nhưng bầu không khí rất thân thiện.
Tuy nhiên, vẫn có sự lo lắng từ các viên chức, bằng chứng là một cảnh sát đã thẩm vấn nhóm phóng viên BBC đang chụp ảnh tại nhà ga – nhưng họ đã nhanh chóng được cho phép đi qua sau một số cuộc kiểm tra.
Việc lên tàu diễn ra một cách nhẹ nhàng, trật tự và tàu khởi hành đúng giờ.
Tăng tốc – hiện tàu chỉ đạt tốc độ tối đa 120 km/h nhưng có thể chạy nhanh hơn – con tàu nhanh chóng lao vút qua vùng ngoại ô Dar es Salaam khi ánh nắng mặt trời buổi sớm mai làm bừng sáng cả không gian.
Chúng tôi di chuyển qua một vùng nông thôn rộng lớn – đồng cỏ và bụi rậm xen kẽ với khung cảnh của những trang trại tươi xanh và đi qua vùng ngoại ô một con sông uốn lượn, địa hình gồ ghề đầy đá và những ngọn đồi nhấp nhô.
Khi đi qua những đường hầm, màng nhĩ bị khó chịu một chút.
“Quý hành khách nên nhai thứ gì đó, ngáp hoặc há miệng,” theo thông báo trên tàu, khiến một số hành khách thích thú.
Đối với những người mới đi lần đầu, có thể thấy rõ sự phấn khích.
Bernice Augustine đã đi nghỉ cuối tuần cùng con gái ở thủ đô Dodoma.
“Thật tuyệt vời”, cô nói. “Bạn không thể so sánh nó với tàu hỏa cũ được: tiện lợi, sạch sẽ, dễ di chuyển”.
Hilaly Mussa Maginga có những ký ức tồi tệ khi đi trên tuyến đường sắt cũ. Sau chuyến đi đến Kigoma, ông thề sẽ không bao giờ đi tàu nữa vì quá mệt và đau phần lưng dưới.
Nhưng ông trở nên tò mò sau khi được nghe về đường sắt khổ tiêu chuẩn (SGR).
“Khi bạn đã quen đi những chặng đường dài, bạn sẽ ngồi cho đến khi đau, vì vậy khi bạn có lựa chọn đi trong thời gian ngắn hơn, có rất nhiều điều để tận hưởng. Chúng tôi đã đến từ rất xa, tạ ơn Chúa”, ông nói.
Đối với ông Maginga, hành trình trên đường sắt khổ tiêu chuẩn (SGR) là một chuyến đi giống như thiền vậy, một trải nghiệm du lịch bình yên, không bị xáo trộn.
Hành trình để dự án được thành quả này không hoàn toàn diễn ra suôn sẻ.
Từ lần đầu khởi công vào năm 2017, tuyến đường đầu tiên đã được lên kế hoạch hoàn thành vào năm 2019. Nhưng quá trình thi công đã đối mặt với sự chậm trễ kéo dài mà theo công ty đường sắt cho biết là do dịch Covid và chi phí xây dựng cũng như các vấn đề về lao động.
Cũng có những câu hỏi liên quan chi phí khổng lồ của dự án này, ước tính lên tới 10 tỷ USD khi được hoàn thành.
Công ty Thổ Nhĩ Kỳ Yapi Merkezi là nhà thầu chính cho bốn đoạn đầu tiên của tuyến đường sắt, bao gồm đoạn từ thành phố Dar es Salaam đến thủ đô Dodoma, trong khi các công ty Trung Quốc đang xây dựng hai đoạn còn lại.
- Trung Quốc chinh phục châu Phi bằng truyền hình vệ tinh tại 10.000 ngôi làng3 tháng 9 năm 2024
- ‘Hiếp tôi, đừng hiếp con gái tôi’ – Cuộc chiến kinh hoàng ở Sudan27 tháng 9 năm 2024
- Tranh cãi cổ vật giữa các nước: Kiệt tác nào đã và chưa được trở về với ‘chính chủ’?3 tháng 12 năm 2023
Nguồn tiền thực hiện dự án đến từ chính phủ Tanzania và các nước cho vay, bao gồm Đan Mạch và Thụy Điển, Ngân hàng Exim của Trung Quốc và Ngân hàng Phát triển Châu Phi.
Nhưng ông Masanja cho biết vẫn còn quá sớm để lo lắng về khả năng sinh lợi nhuận, ông nói điều này chỉ có thể thực hiện được khi toàn bộ mạng lưới đường sắt được hoàn thành. Ông cho biết thêm rằng doanh thu từ hành khách đang đủ bù đắp chi phí vận hành và công ty có kế hoạch đưa tàu chở hàng vào hoạt động từ tháng Một.
Hiện tại, ông cho biết “đóng góp xã hội của dự án này có mức sinh lợi nhuận cao hơn nhiều”.
Dịch vụ đường sắt này đôi lúc bị gián đoạn do mất điện nhưng ông Masanja cho biết họ đang xây dựng một đường dây truyền tải điện chuyên dụng, tận dụng khả năng sản xuất điện năng của đất nước để loại bỏ nguy cơ nguồn điện không ổn định.
Ông nói với BBC rằng việc sử dụng điện đã giảm chi phí vận hành xuống còn khoảng một phần ba so với chi phí dành cho dầu diesel, nguồn nhiên liệu mà quốc gia láng giềng Kenya sử dụng để cung cấp năng lượng cho chính tuyến đường sắt của mình.
“Chúng tôi là công ty có chi phí rẻ nhất trong khu vực và ở Châu Phi”, ông nói.
Mặc dù vậy, không phải ai cũng hoàn toàn vui với chuyện này.
Adam Ally Mwanshinga, chủ tịch Công đoàn các đại lý bến xe buýt thành phố Dodoma, cho biết các thành viên của công đoàn đã mất một phần đáng kể doanh nghiệp của mình vì tuyến đường sắt này.
Ông cho biết, bến xe buýt hiện đại ở thủ đô cách đây không lâu từng là một nơi nhộn nhịp hành khách đồng thời cho biết thêm rằng hiện nay mỗi ngày bị mất hơn từ 400 đến 500 hành khách.
Mặc dù đi xe buýt rẻ hơn, nhưng sự tiện lợi của tàu hỏa lại hấp dẫn nhiều người hơn.
“Tình hình kinh doanh đang đi xuống và cuộc sống trở nên khó khăn”, ông Mwanshinga cho biết.
“Xe buýt bị ế khách và nhiều doanh nghiệp ở đây từng được hưởng lợi từ nhiều người đến đây giờ đang phải chịu tổn thất”, ông nói.
Tuy nhiên, ông có vẻ cam chịu với tình hình này, nói rằng sự phát triển của đường sắt khổ tiêu chuẩn (SGR) “đã mang lại lợi ích cho đa số người dân”.
“Đó là bản chất của cuộc sống – có những người được hưởng lợi và những người sẽ phải chịu thiệt”.
