“Thượng bất chính, hạ tắc loạn”

 
Tại Hội nghị toàn quốc về học tập, quán triệt Nghị quyết Trung ương 8 diễn ra ở Hà Nội vào sáng ngày 23 tháng 11 năm 2018. Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính lên tiếng yêu cầu các đảng viên cao cấp “phải có trách nhiệm nêu gương, kiểm soát không để vợ, chồng, con sống xa hoa, phô trương lãng phí, vi phạm pháp luật”.
Ông Phạm Minh Chính cho biết thời gian gần đây, việc chống tham nhũng đã đạt được một số kết quả ban đầu, nhiều vụ án tham nhũng lớn đã được đưa ra xét xử. Tuy nhiên, ông Chính cũng lưu ý tình trạng tham nhũng lãng phí vẫn còn phức tạp, tập trung vào cán bộ có chức, có quyền. Vì vậy, ông nhấn mạnh yêu cầu của Nghị quyết mới trong việc kiểm soát gia đình, người thân, không để vợ chồng, bố mẹ, anh chị em ruột lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình để vụ lợi.
Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do liên quan nghị quyết này, Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Chánh văn phòng Quốc hội Việt Nam đưa ra nhận định:
“Kỳ này tập trung vào các vị có chức vụ cao của đảng và đất nước này, cụ thể là ủy viên bộ chính trị, ủy viên ban bí thư, ủy viên ban chấp hành trung ương… phải sống gương mẫu trong đời sống bình thường, làm gì cũng phải gương mẫu, nhất là trong đời sống tiền bạc. Cái này người ta thường nói là “Thượng bất chính, hạ tắc loạn”, thì đất nước này nó hư đốn thì có nhiều nguyên nhân, nếu những người đứng đầu đất nước này mà làm gương không tham nhũng, không làm sai thì tự nhiên trật tự nó ổn định trở lại. Cho nên một trong những nguyên nhân sai trái là người lãnh đạo không gương mẫu, trong đời sống riêng tư, trong sinh hoạt, và nhất là thâm lạm tiền của nhân dân đất nước.”
Theo Ông Lê Văn Cuông, nguyên trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam nhiều năm nay tập trung chống tham nhũng nhưng kết quả chưa được như mong đợi. Ông cho rằng có nhiều nguyên nhân gây nên hiện trạng này:
“Có nhiều nguyên nhân như do luật pháp chưa nghiêm, do tính gương mẫu của cán bộ đảng viên chưa tốt… Cho nên việc chống tham nhũng vẫn khó khăn, trong một sớm một chiều không thể giải quyết. Tuy nhiên vấn đề này không thể xem nhẹ vì nó ảnh hưởng đến sự tồn vong của chế độ.”

Cần kiểm soát từ ‘gốc’

Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính tại hội nghị ở Hà Nội hôm 23/11/2018 . Courtesy dangcongsan.vn

 
Đây không phải là lần đầu tiên lời kêu gọi về đạo đức lối sống được đảng cộng sản Việt Nam nêu lên. Tuy nhiên nhiều ý kiến cho rằng, muốn chống tham nhũng thì phải kiểm soát từ ‘gốc’, chứ không phải từ ‘ngọn’.
Theo Bác sĩ Đinh Đức Long, một Trung tá quân đội đã từ bỏ đảng, hiện đang sống tại Sài Gòn, thì việc yêu cầu các đảng viên cao cấp “phải có trách nhiệm nêu gương, kiểm soát không để vợ, chồng, con sống xa hoa, phô trương lãng phí”, cũng như là giáo dục đạo đức. Ông cho rằng yêu cầu này khó giúp kiểm soát tham nhũng:
“Tôi nghĩ cái này cũng như giáo dục đạo đức, chứ còn kiểm soát tham nhũng là phải bằng pháp luật. Chế đô này vẫn là đức trị, nhân trị, chức không phải pháp trị. Nhà nước pháp quyền thì kiểm soát quyền lực phải bằng pháp luật, muốn như vậy phải có tam quyền phân lập. Còn đây là nói kiểu giáo dục vợ con thì chẳng có tác dụng gì trên thực tế. Tôi nghĩ các đó cũng khả thi nhưng chẳng có giá trị gì cả.”
Tuy nhiên, nguyên trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa, Lê Văn Cuông thì cho rằng:
“Vai trò gương mẫu của người lãnh đạo cấp cao, nhất là bộ chính trị, ban bí thư là rất quan trọng trong việc chống tham nhũng, cho nên đảng đã có nghị quyết cho các đối tượng này. Trong đó nó liên quan đến vợ con cán bộ, nhiều trường hợp tham nhũng được tiếp tay bởi vợ con, hay sân sau của cán bộ…”
Quốc hội Việt Nam hôm 20 tháng 11 vừa thông qua Luật Phòng chống tham nhũng sửa đổi, với tỷ lệ 93,20% tán thành. Đây là lần thứ tư Luật phòng chống tham nhũng được sửa đổi kể từ lần đầu được thông qua vào năm 2005. Cũng như những lần sửa đổi Luật phòng chống tham nhũng trước đây, Quốc hội lần này đã quyết định không chọn phương án mới nào cho xử lý tài sản bất minh, tài sản không rõ nguồn gốc, vấn đề được cho là rất quan trọng trong phòng chống tham nhũng.
Luật Phòng chống tham nhũng sửa đổi lần này có một điểm đáng chú ý là, kể từ khi Luật Phòng chống tham nhũng sửa đổi có hiệu lực vào ngày 1/7/2019, tất cả cán bộ, công chức đều phải kê khai tài sản, thu nhập. Trước đây chỉ cán bộ từ phó trưởng phòng của Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh trở lên và tương đương trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị mới phải kê khai tài sản.
Bác sĩ Đinh Đức Long đưa ra nhận định:
“Vừa rồi quốc hội không thông qua việc xử lý tài sản bất minh, thì thực ra quốc hội bảo vệ chính người của quốc hội chứ không đứng về quyền lợi dân tộc, và đi ngược lại điều 4 hiến pháp tức là đảng cộng sản Việt nam chịu sự giám sát của nhân dân, nhưng chả ai giám sát được cả. Quốc hội là cơ quan giám sát cao nhất mà cũng chẳng giám sát được.”
Có ý kiến cho rằng có mâu thuẫn, khi đảng yêu cầu cán bộ kiểm soát vợ con sống xa hoa, trong khi quốc hội lại không thông qua việc xử lý tài sản bất minh. Nhận xét về ý kiến này, Luật sư Trần Quốc Thuận cho biết:
“Một cái là nghị quyết của đảng, một cái là luật pháp nhà nước, mà luật pháp thì mọi người phải tuân theo, chấp hành. Đó là trong cái dự thảo luật chống tham nhũng sửa đổi có một điều tranh luận nhiều, nhưng chưa thông qua được đó là những tài sản chưa rõ nguồn gốc thì xử lý làm sao? Có ý kiến tịch thu, cũng có ý kiến là đóng thuế… nhưng có những tài sản nhiều đời để lại kêu người ta xác minh nguồn gốc cũng không được. Nên chủ yếu là tập trung là khi đang cầm quyền mà phát sinh tài sản thì mới đặt vấn đề, và nếu có dấu hiệu tham nhũng thì phải xử lý đến nơi đến chốn. Còn vấn đề ông Phạm Minh Chính nói trong nghị quyết chỉ là nói những người trong đảng, nhưng ở Việt Nam những người cầm quyền đều là đảng viên cả.”
Theo Bác sĩ Đinh Đức Long, muốn chế tài thì phải chế tài bằng pháp luật, muốn như vậy phải có tam quyền phân lập, phải có đa đảng. Nhưng theo ông, ở Việt Nam đảng đứng trên cả pháp luật, trên cả hiến pháp, vì vậy thực chất không ai giám sát được quyền lực của đảng. Vì thế ông cho rằng, tất cả những lời nói kêu gọi của đảng là điều họ nói là cho vui, để an ủi những người mà vị bác sĩ bỏ đảng này cho là ‘nhẹ dạ cả tin’.
Nguồn: RFA