.
Tất cả sinh viên Trung Hoa đến Mỹ đều được sự chấp thuận của Bắc Kinh, khiến Mỹ lo ngại không biết ai thật sự đến Mỹ để học hay đến làm gián điệp. (Getty Images)

.
HOA THỊNH ĐỐN – Chính phủ Trump đang xem xét cách thức kiểm tra lý lịch mới và những biện pháp hạn chế khác đối với các sinh viên Trung Hoa tại Hoa Kỳ, vì người Mỹ đang lo ngại hơn về gián điệp, theo các viên chức Mỹ và các nguồn tin từ quốc hội cho biết. Tuy nhiên, đa số các trường đại học không tán thành, vì sinh viên Trung Hoa mang lại nguồn lợi tức lớn cho các trường, bên cạnh việc cung cấp những tài năng mà Hoa Kỳ có thể giữ lại.
Trong tháng Sáu, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đã rút ngắn thời hạn visa cấp cho các sinh viên Trung Hoa học ngành hàng không, robot, và sản xuất tân tiến, từ năm năm rút xuống còn một năm. Các viên chức Mỹ nói rằng mục tiêu là để hạn chế nguy cơ làm gián điệp và trộm cắp tài sản trí tuệ trong các lãnh vực quan trọng cho nền an ninh quốc gia.
Hiện nay chính phủ Trump đang cân nhắc về việc có nên bổ túc thêm cách thức kiểm tra lý lịch các sinh viên Trung Hoa, trước khi cho họ theo học tại một trường ở Hoa Kỳ.
Các ý kiến đang được xem xét này, trước đây không được tiết lộ với báo chí, bao gồm những cuộc kiểm tra hồ sơ điện thoại của sinh viên, và rà soát những trương mục cá nhân trên các mang xã hội của Trung Hoa và Mỹ.
Các cơ quan thực thi công lực của Mỹ cũng sẽ cung cấp sự huấn luyện cho các giáo chức đại học về cách thức phát giác hoạt động gián điệp và trộm cắp điện toán mà họ cung cấp cho những người làm việc trong chính phủ.
Một viên chức cao cấp của Mỹ nói với hãng tin Reuters, “Mỗi sinh viên mà Trung Hoa gửi sang đây đều phải trải qua một tiến trình chấp thuận của đảng và chính phủ. Họ có thể không ở đây vì những mục đích gián điệp như được định nghĩa theo kiểu truyền thống, nhưng không có sinh viên Trung Hoa nào đến đây mà không được kết nối với chính phủ.”
Tòa Bạch Ốc từ chối phát biểu về những biện pháp hạn chế mới đang được xem xét đối với sinh viên.
Bắc Kinh đã nhiều lần nhấn mạnh rằng Hoa Thịnh Đốn muốn phóng đại vấn đề sinh viên làm gián điệp vì lý do chính trị. Đại Sứ Trung Hoa tại Hoa Kỳ nói với Reuters rằng những điều tố cáo đó là vô căn cứ và “thiếu đứng đắn.”
Đại Sứ Cui Tiankai nói, “Tại sao lại phải tố cáo họ là gián điệp? Tôi nghĩ rằng điều này là hết sức bất công đối với họ.”
Việc xem xét kỹ lưỡng hơn đối với các sinh viên Trung Hoa sẽ là một phần của một nỗ lực rộng lớn hơn, nhằm đối đầu với Bắc Kinh về điều mà Hoa Thịnh Đốn coi là việc sử dụng những phương pháp đôi khi bất hợp pháp, để có được những kỹ thuật tối tân một cách nhanh chóng mà Trung Hoa coi là mục ưu tiên của quốc gia.
Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới này cũng đang trong một cuộc chiến thương mại, và càng lúc càng xung khắc với nhau về các vấn đề kinh tế và ngoại giao.
Bất cứ sự thay đổi nào cũng sẽ tìm cách cân bằng giữa việc ngăn chặn gián điệp có thể xảy ra, trong khi không làm mất đi những sinh viên tài giỏi và gây tổn hại tài chánh cho các trường đại học, hoặc gây suy yếu cho sự sáng tạo trong công nghệ.
Nhưng đó chính là điều mà các trường đại học sợ nhất. Từ các đại học Harvard, Yale và Princeton thuộc nhóm Ivy League, cho tới những trường được chính phủ tài trợ như University of Illinois at Urbana-Champaign. Họ đã bỏ ra phần nhiều thời gian trong năm 2018 để vận động hành lang, chống lại một nỗ lực mà họ cho là rộng lớn của chính phủ nhằm truy dẹp các sinh viên Trung Hoa qua sự thay đổi visa trong mùa hè vừa, và các trường lo sợ chính phủ sẽ có thêm nhiều biện pháp hạn chế sinh viên từ Trung Hoa.
Vấn đề ở đây là số tiền khoảng $14 tỷ Mỹ kim, mà phần lớn là học phí và những phí tổn khác được tạo ra hàng năm từ 360,000 người Trung Hoa theo học tại Mỹ. Số tiền này sẽ bị sụt giảm nếu những sinh viên tìm nước khác để du học ở bậc đại học.
Nhiều trường thuộc nhóm Ivy League và những đại học nghiên cứu hàng đầu khác, chẳng hạn như Massachusetts Institute of Technology (MIT) và Stanford University, đã bị rúng động đến nỗi họ thường xuyên chia sẻ các chiến lược để ngăn chặn nỗ lực hạn chế sinh viên.
Để cho thấy lý do chính đáng cho quy định kiểm ra sinh viên kỹ lưỡng hơn, chính phủ đã nêu ra những vụ gián điệp bị lộ mới đây, hoặc những gián điệp từng là sinh viên tại các trường đại học Louisiana State University, Duke University, và Illinois Institute of Technology ở Chicago.
Trong năm nay, Giám Đốc Christopher Wray của cơ quan FBI nói trong một phiên điều trần tại Thượng Viện rằng các viên chức của ông trên toàn quốc đang thấy “những người thu thập (tin tức tình báo) khác với cách thức truyền thống, đặc biệt là trong môi trường đại học.”
Trước đó trong năm nay, cố vấn Tòa Bạch Ốc Stephen Miller đề nghị một lệnh cấm cấp visa du học cho mọi công dân Trung Hoa, theo một bản tin của báo Financial Times, và được Reuters xác nhận.
Các biện pháp mới sẽ không đưa ra một lệnh cấm như vậy.
Ông Terry Branstad, cựu thống đốc tiểu bang Iowa hiện này là đại sứ Mỹ tại Trung Hoa, đã giúp thuyết phục Tổng Thống Trump bác bỏ ý tưởng của ông Miller, trong một cuộc họp tại Tòa Bạch Ốc vào mùa xuân, theo một nguồn tin cho biết.
Ông Branstad lập luận rằng một lệnh cấm sẽ làm tổn thương các trường học trên khắp nước Mỹ, không chỉ ảnh hưởng đến là các trường đại học ưu tú mà nhiều đảng viên Cộng Hòa coi là theo khuynh hướng thiên tả.
Nguồn: Viễn Đông