Nga có đang chuẩn bị xâm lược Ukraine?

• Paul Kirby
• BBC News

4 giờ trước

Nga muốn phương Tây hứa rằng Ukraine sẽ không tham gia liên minh phòng thủ Nato, và mặc dù hai bên đang đàm phán, nhưng điều đó sẽ không xảy ra. Những gì xảy ra tiếp theo có thể gây nguy hiểm cho toàn bộ cấu trúc an ninh của châu Âu.

Vì sao Nga đe dọa Ukraine?

Nga phủ nhận bất kỳ kế hoạch xâm lược nào, nhưng ước tính có khoảng 100.000 quân đang được triển khai gần biên giới.

Nga từ lâu đã chống lại động thái của Ukraine hướng đến các thể chế châu Âu, và đặc biệt là NATO.

Ukraine có chung biên giới với cả EU và Nga, nhưng với tư cách là một nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, Ukraine có quan hệ xã hội và văn hóa sâu sắc với Nga, và tiếng Nga được sử dụng rộng rãi ở Ukraine.

Khi người Ukraine phế truất tổng thống thân Nga của họ vào đầu năm 2014, Nga đã sáp nhập bán đảo Crimea ở phía nam của Ukraine và hỗ trợ lực lượng ly khai chiếm những vùng đất rộng lớn ở miền đông Ukraine. Quân nổi dậy đã chiến đấu với quân đội Ukraine kể từ đó trong một cuộc xung đột cướp đi sinh mạng của hơn 14.000 người.

Nguy cơ xâm lược lớn đến mức nào?

Nga cho biết họ không có kế hoạch tấn công Ukraine: và người đứng đầu lực lượng vũ trang Valery Gerasimov thậm chí còn lên án các báo cáo về một cuộc xâm lược sắp xảy ra là dối trá.

Nhưng căng thẳng đang lên cao và Tổng thống Vladimir Putin đã đe dọa \”các biện pháp trả đũa bằng kỹ thuật quân sự thích hợp\” nếu điều mà ông gọi là cách tiếp cận gây hấn của phương Tây tiếp tục.

Tổng thư ký Nato cảnh báo nguy cơ xung đột là có thật và Tổng thống Biden đoán rằng Nga sẽ hành động. Hoa Kỳ nói rằng họ biết về kế hoạch tăng cường lực lượng gần Ukraine của Nga \”mới gần đây\”.

Hoa Kỳ cho biết Nga không đưa ra lời giải thích nào về việc đóng quân đội gần với Ukraine – và quân đội và xe tăng Nga đã tới Belarus để tập trận.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga so sánh tình hình hiện nay với cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962, khi Mỹ và Liên Xô tiến gần đến xung đột hạt nhân.

Tình báo phương Tây cho rằng một cuộc tấn công hoặc xâm lược của Nga có thể xảy ra vào khoảng đầu năm 2022.

Nga muốn gì ở Nato?

Nga đã nói về một \”khoảnh khắc của sự thật\” khi nhắc lại mối quan hệ của họ với Nato: \”Đối với chúng tôi, điều chắc chắn bắt buộc là đảm bảo Ukraine không bao giờ trở thành thành viên của NATO,\” Thứ trưởng Ngoại giao Sergei Ryabkov nói

Moscow cáo buộc các nước NATO \”bơm\” vũ khí cho Ukraine và Mỹ thì gây căng thẳng. Tổng thống Putin phàn nàn rằng Nga \”không còn đường nào để rút lui – họ có nghĩ rằng chúng ta sẽ chỉ ngồi yên một chỗ?\”

Nga yêu cầu Nato không mở rộng về phía đông nữa và chấm dứt hoạt động quân sự ở Đông Âu. Điều đó có nghĩa là các đơn vị chiến đấu sẽ phải rút khỏi Ba Lan và các nước cộng hòa Baltic như Estonia, Latvia và Lithuania, và không có tên lửa nào được triển khai ở các nước như Ba Lan và Romania.

Nga cũng đã đề xuất một hiệp ước với Mỹ về việc cấm triển khai vũ khí hạt nhân bên ngoài lãnh thổ quốc gia của hai nước.

Nga muốn gì với Ukraine?

Nga chiếm Crimea vào năm 2014 với lý do nước này có tuyên bố chủ quyền lịch sử đối với bán đảo Crimea. Ukraine là một phần của Liên bang Xô Viết, đã sụp đổ vào tháng 12/1991 và ông Putin nói rằng đó là \”sự tan rã của nước Nga lịch sử\”.

Một manh mối về ý định của Tổng thống Putin đối với Ukraine xuất hiện vào năm ngoái khi ông gọi người Nga và người Ukraine là \”một quốc gia\”. Ông cho rằng các nhà lãnh đạo hiện tại của Ukraine đang điều hành một \”dự án chống Nga\”.

Nga cũng tỏ ra nản chí khi thỏa thuận hòa bình Minsk 2015 cho miền đông Ukraine còn lâu mới được thực hiện.

Hiện vẫn chưa có sự sắp xếp nào cho các cuộc bầu cử giám sát độc lập ở các khu vực ly khai. Nga phủ nhận cáo buộc rằng đây là một phần của cuộc xung đột kéo dài.

Hành động của Nga có thể được ngăn chặn?

Tổng thống Vladimir Putin nhiều lần nói chuyện với Tổng thống Biden và các cuộc đàm phán cấp cao vẫn tiếp tục, nhưng các quan chức Nga cảnh báo rằng việc phương Tây từ chối các yêu cầu chính của họ đang dẫn đến \”ngõ cụt\”.

Câu hỏi đặt ra là Nga sẽ đi đến đâu. Tổng thống Biden cảnh báo rằng một cuộc xâm lược quy mô toàn diện sẽ là một thảm họa đối với Nga. Nhưng nếu đó chỉ là một cuộc tấn công nhỏ, ông nói một cách gây tranh cãi rằng phương Tây \”cuối cùng sẽ chiến đấu cho những gì phải làm\”.

Nhà Trắng nhấn mạnh rằng bất kỳ động thái nào vượt qua biên giới đều tạo thành một cuộc xâm lược mới – nhưng chỉ ra rằng Nga có các loại vũ khí khác, bao gồm tấn công mạng và chiến thuật bán quân sự.

Lầu Năm Góc cáo buộc Nga đã chuẩn bị một kế hoạch tấn công \’cờ giả\’, với các đặc vụ sẵn sàng thực hiện các hành động phá hoại chống lại các lực lượng nổi dậy do Nga hậu thuẫn, để tạo cớ xâm lược. Nga phủ nhận điều này.

Nga cũng cấp 500.000 hộ chiếu tại các khu vực do lực lượng nổi dậy chiếm đóng, vì vậy nếu không đạt được điều mong muốn thì nước này có thể biện minh cho bất kỳ hành động nào là để bảo vệ công dân của mình.

Tuy nhiên, nếu mục tiêu duy nhất của Nga là buộc Nato rời khỏi sân sau của họ, thì không có dấu hiệu nào cho thấy nó sẽ thành công.

30 quốc gia thành viên Nato đã từ chối thẳng thừng bất kỳ nỗ lực nào nhằm trói buộc tương lai của họ. \”Chúng tôi sẽ không cho phép bất cứ ai khép lại chính sách mở cửa của Nato,\” Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman nói.

Ukraine đang trông đợi một mốc thời gian cụ thể để gia nhập và Nato nói rằng Nga \”không có quyền phủ quyết, không có quyền can thiệp vào quá trình đó\”.

Và những nước không thuộc thành viên NATO như Thụy Điển và Phần Lan cũng bác bỏ nỗ lực của Nga nhằm ngăn họ tăng cường quan hệ với liên minh này. \”Chúng tôi sẽ không bỏ qua khả năng điều động quân của mình,\” Thủ tướng Phần Lan nói.

Phương Tây sẽ giúp Ukraine đến đâu?

Mỹ đã nói rõ rằng họ không có kế hoạch gửi quân tham chiến, trong khi vẫn cam kết giúp Ukraine bảo vệ \”chủ quyền lãnh thổ\” của mình.

Các biện pháp chính sẽ được phương Tây áp dụng dường như là các biện pháp trừng phạt và viện trợ quân sự dưới dạng cố vấn và vũ khí.

Tổng thống Biden đã đe dọa nhà lãnh đạo Nga bằng các biện pháp \”như ông ấy chưa từng thấy\” nếu Ukraine bị tấn công. Vậy thì Mỹ sẽ can dự như thế nào?

Cú đánh kinh tế cuối cùng sẽ là cắt đứt hệ thống ngân hàng của Nga khỏi hệ thống thanh toán Swift quốc tế. Đây luôn được coi là biện pháp cuối cùng, nhưng Latvia cho biết họ sẽ gửi một thông điệp mạnh mẽ tới Moscow.

Một biện pháp đe dọa chính khác là ngăn chặn việc mở đường ống dẫn khí Nord Stream 2 của Nga ở Đức và việc phê duyệt mở đường ống đó hiện đang được cơ quan quản lý năng lượng của Đức quyết định.

Cũng có thể có các biện pháp nhắm vào quỹ tài sản có chủ quyền RDIF của Nga hoặc hạn chế các ngân hàng đổi đồng rúp của Nga thành ngoại tệ.

Phương Tây có thống nhất trong hành động?

Washington cho biết họ cam kết \”hợp tác chặt chẽ\” với các đồng minh, nhưng vẫn có những chia rẽ giữa Mỹ và châu Âu.

Các nhà lãnh đạo châu Âu kiên quyết rằng Nga không thể chỉ quyết định tương lai cùng với Mỹ. Pháp thậm chí đã đề xuất rằng châu Âu nên làm việc cùng với Nato và sau đó tiến hành đối thoại riêng với Nga.

Tổng thống Ukraine thì muốn có một hội nghị thượng đỉnh quốc tế để giải quyết xung đột, với sự tham gia của Pháp và Đức cùng với Nga.